Η Συμφωνία των Πρεσπών και η Ελληνική Δημοκρατία

του Γιώργου Χατζηθεοφάνους*

Υπάρχουν πολλές οπτικές που θα μπορούσε κάποιος να προσεγγίσει τη Συμφωνία των Πρεσπών. Μια εξ αυτών, ιδιαίτερα σημαντική,  που ωστόσο δεν είδε το φως της δημοσιότητας, αφορά στην διαχείρισή της στο πλαίσιο της δημοκρατίας. Με λίγα λόγια μέσα από τη διαχείριση της Συμφωνίας αυτής έδωσε για άλλη μια φορά εξετάσεις η Ελληνική Δημοκρατία.

Η Κυβέρνηση δια του Υπουργού των Εξωτερικών διαχειρίστηκε τη Συμφωνία με αλαζονεία·  με απαράδεκτη, στο πλαίσιο της δημοκρατίας, περιφρόνηση του λαού, των κομμάτων της αντιπολίτευσης αλλά και του νομικού-θεσμικού πλαισίου της Χώρας.

Ο πολιτικός ως ηγέτης πρέπει να είναι οδηγός κι όχι ουραγός του λαού. Πρέπει να έχει όραμα και την ικανότητα να εμπνέει τον λαό του ώστε να τον ακολουθήσει στην υλοποίηση του οράματός του. Αν δεν μπορέσει να εμπνεύσει το λαό του είναι μοιραίο να τεθεί ουραγός του. Σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί, στο πλαίσιο της δημοκρατίας, ο Πρωθυπουργός και ο λαός να κινούνται σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Στην προκειμένη περίπτωση ο Πρωθυπουργός της Χώρας δεν έπεισε το λαό όπως προκύπτει από τα μεγάλα συλλαλητήρια σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα. Το χειρότερο όλων είναι πως δεν προηγήθηκε της Συμφωνίας καμιά προσπάθεια στην κατεύθυνση αυτή, αντίθετα ο λαός αγνοήθηκε και οδηγήθηκε προ τετελεσμένων.

Δεν προηγήθηκε επίσης καμιά προσπάθεια συνεννόησης, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα, με τα κόμματα της αντιπολίτευσης για ένα μείζον εθνικό θέμα με αποτέλεσμα τις αναπόφευκτες-αναμενόμενες αντιδράσεις. Κι εδώ η Κυβέρνηση επέδειξε αλαζονεία ενδεχομένως δε να υπήρξε και πολιτική σκοπιμότητα στο πλαίσιο πολιτικών-κομματικών οφελών. Θα μπορούσε κάλλιστα να συνέλθει με πρωτοβουλία του Υπουργού Εξωτερικών, όπως προβλέπει ο σχετικός νόμος (3132/2003), το Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΣΕΠ) με τη συμμετοχή, πέρα των άλλων, εκπροσώπων όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων, αρμόδιων για τα θέματα εξωτερικής πολιτικής για ενημέρωση και ανταλλαγή απόψεων.  Θα μπορούσε επίσης ο Υπουργός εξωτερικών να καλέσει σε κατ΄ ιδίαν συνάντηση για το ίδιο θέμα τους τομεάρχες εξωτερικών των άλλων κομμάτων ή ακόμη και μια συνάντηση πολιτικών αρχηγών με πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού (ο ΠτΔ δεν έχει τέτοιο δικαίωμα διότι ο θεσμός αυτός λειτουργεί σε νομικό και συνταγματικό κενό).  Τίποτα όμως από αυτά δεν έγινε.

Δεν συνήλθε όμως για ένα τόσο σοβαρό εθνικό ζήτημα ούτε το ΚΥΣΕΑ, το καθ’ ύλην αρμόδιο όργανο, σύμφωνα με το υφιστάμενο θεσμικό-νομικό πλαίσιο (ΠΥΣ 31/2000),  διαμόρφωσης της εξωτερική πολιτικής, στο οποίο προεδρεύει ο πρωθυπουργός και συμμετέχουν μεταξύ άλλων οι υπουργοί εξωτερικών και άμυνας. Σε κάθε όμως περίπτωση ο τελικά υπεύθυνος για την χάραξη και εφαρμογή της πολιτικής στο εσωτερικό και το εξωτερικό δεν μπορεί, με βάση το Σύνταγμα, να είναι άλλος από τον Πρωθυπουργό της Χώρας, ο οποίος, στο πλαίσιο εξίσωσης εξουσίας και ευθύνης, έχει και την εξουσία επιλογής των μελών του Υπουργικού Συμβουλίου. Και, βέβαια, όταν υπάρχει διαφωνία μεταξύ του Πρωθυπουργού και ενός Υπουργού, ο τελευταίος παραιτείται ή παύεται και αντικαθίσταται με άλλον της επιλογής και πάλι του Πρωθυπουργού.

Εδώ έχουμε το παράδοξο φαινόμενο ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας και κυβερνητικός εταίρος να διαφωνεί με τον Πρωθυπουργό για την ακολουθούμενη πολιτική σε ένα μείζον εθνικό θέμα κι αντί να παραιτηθεί όπως κανείς θα περίμενε πριν την υπογραφή της Συμφωνίας (17/6/18),  να συνεχίζει να στηρίζει την Κυβέρνηση και έμμεσα την πολιτική με την οποία διαφωνεί  εναποθέτοντας τις ελπίδες του στο θεό ώστε να μην κυρωθεί η Συμφωνία αυτή από την πλευρά των Σκοπίων και αναγκαστεί να εγκαταλείψει την Κυβέρνηση και το Υπουργείο.

Όλη αυτή η κατάσταση εύλογα οδήγησε το λαό σε συλλαλητήρια εξαιτίας της απώλειας εμπιστοσύνης προς τους διαχειριστές. Εκείνο όμως που δεν ήταν εύλογο στο πλαίσιο της δημοκρατίας είναι τα διχαστικά συνθήματα «Προδότες» από τη μια πλευρά και «Εθνικιστές» από την άλλη αντί κουβέντας με σχετική επιχειρηματολογία στη βάση πάντα του εθνικού συμφέροντος που (πρέπει να) είναι  το ζητούμενο.  Η Δημοκρατία για να μπορέσει να λειτουργήσει χρειάζεται πολίτες ικανούς να κυβερνούν και να κυβερνώνται και τέτοιοι πολίτες είναι οι καλά ενημερωμένοι πολίτες με δημοκρατική παιδεία. Κι όσο δεν υπάρχουν τέτοιοι πολίτες η Χώρα θα είναι παραδομένη σε λαϊκιστές, τσαρλατάνους και δημαγωγούς που πάνω από το εθνικό και δημόσιο συμφέρον θα βάζουν πολλές φορές το προσωπικό-πολιτικό και κομματικό τους συμφέρον.

Στο δια ταύτα μέσα από τη διαχείριση της Συμφωνίας των Πρεσπών έδωσε εξετάσεις για άλλη μια φορά στη Χώρα τούτη η Δημοκρατία και η βαθμολογία που έλαβε ήταν ιδιαίτερα χαμηλή. Σίγουρα στα χρόνια της μεταπολίτευσης έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την εδραίωση της δημοκρατίας ωστόσο υπάρχει πολύς δρόμος ακόμη ώστε η Ελλάδα να γίνει μια σύγχρονη, βαθιά δημοκρατική και ευρωπαϊκή Χώρα.

*Γιώργος Χατζηθεοφάνους

Υποστράτηγος ε.α.- Οικονομολόγος

Συγγραφέας του Βιβλίου «Εθνική Στρατηγική-Πρόταση για ένα νέο θεσμικό Πλαίσιο» η Β’ Έκδοση του οποίου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις «Ι.ΣΙΔΕΡΗΣ».