του κ. Δημοσθένη Στωϊδη, πρέσβη ε.τ.
Μέχρι την ένταξη (2007) της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στην Ευρωπαική Ενωση και στο ΝΑΤΟ (2004) η χώρα μας είχε το προνόμιο να συνδυάζει την ιδιότητα του μόνου Κράτους Μέλους της Ε.Ε. καθώς και της Βόρειο-ατλαντικής Συμμαχίας στην Βαλκανική χερσόνησο, εκτός της Τουρκίας.
Η διεύρυνση της Ε.Ε., σε συνδυασμό με την προώθηση της ευρωπαικής προοπτικής των Δυτικών Βαλκανίων, δημιούργησε νέες συνθήκες που ανέδειξαν παράγοντες με τάση διεκδίκησης ρόλου στην πολύπλευρη ανάπτυξη της υπό κρίση περιοχής.
Στην πραγματικότητα επανήλθε στην επιφάνεια η φιλοδοξία και η αυτοπεποίθηση των λαών τους να επιδιώξουν την ενεργό συμμετοχή τους στην διαδικασία της συνολικής περιφερειακής προόδου.
Από τις όμορες χώρες, η Βουλγαρία μολονότι κράτος μέλος της Ε.Ε., εξακολουθεί να τελεί τρόπον τινά σε μηχανισμό παρακολούθησης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να επιτύχει σειρά μεταρρυθμίσεων σε καίριους τομείς. Εν τούτοις δύσκολα αποκρύβεται η πεποίθησή τους ότι δικαιούνται πρωταγωνιστικού ρόλου στο βαλκανικό γίγνεσθαι, δίδοντας έμφαση και στην προσδοκία του χαρακτηρισμού της ως ενεργειακού κόμβου, ανάλογο ρόλο τον οποίο διεκδικεί με μεγαλύτερες αξιώσεις και η χώρα μας, όταν μάλιστα ο αγωγός TAP και ο αγωγός που συνδέεται με την Βουλγαρία ( IGB), διέρχεται από την επικράτειά μας.
Για την Αλβανία η προσχώρηση στο ΝΑΤΟ λειτούργησε καταλυτικά στην δική της αντίληψη ότι μπορεί να θεωρηθεί χρήσιμη στην Συμμαχία, ιδιαίτερα στο επιχειρησιακό σκέλος. Επιπλέον η προοπτική παγίωσης εταιρικής σχέσης με την Ε.Ε. αναμένεται να ενισχύσει το εθνικό τους φρόνημα. Βέβαια με αντικειμενικά κριτήρια, απαιτείται ακόμη σαφής προσαρμογή στις απαραίτητες προυποθέσεις προκειμένου να επιτευχθεί πραγματική πρόοδος. Πάντως και τα Τίρανα θεωρούν ότι δικαιούνται ειδικής παρουσίας στα βαλκανικά δρώμενα, λαμβανομένου υπόψη και της εξαιρετικής σχέσης με το Κοσσυφοπέδιο.
Η άλλη όμορη χώρα υποτίθεται ότι με την Συμφωνία των Πρεσπών διευκολύνεται στην ορατή προσέγγισή της στους Ευρώ-ατλαντικούς θεσμούς. Ως εκ της συγκεκριμένης έκτασης και του πληθυσμού της, η Βόρεια Γείτων υπολείπεται των αντικειμενικών συστατικών που θα της επέτρεπαν να ισχυρισθεί ότι της αναλογεί οιοσδήποτε ρόλος εκτός των συνόρων της. Και τούτο διότι προέχει η προσήλωσή της στην υλοποίηση σημαντικών και επιτακτικών μεταρρυθμίσεων στο εσωτερικό της χώρας.
Το θετικότερο περιβάλλον στις διμερείς σχέσεις Αθήνας- Σκοπίων αντανακλάται στο γεγονός ότι διπλωματικό κεφάλαιο και ενέργεια, το οποίο αναλωνόταν με ιδιαίτερη ζέση και ευθύνη σε στήριξη των συγκεκριμένων θέσεων, τώρα εξοικονομείται . Αντιθέτως η επίλυση του ονοματολογικού εκτιμάται ότι δεν θα προσθέσει κάτι άξιο λόγου στις επιχειρηματικές σχέσεις ή ακόμη και στον τουρισμό, δεδομένου ότι ο μεγαλύτερος όγκος των ελληνικών επιχειρήσεων έχει προ πολλού δραστηριοποιηθεί, ενώ και ο αριθμός των εκείθεν τουριστών δεν έχει ουσιαστικά όρια να αυξηθεί.
Η Σερβία, υποψήφια προς ένταξη στην Ε.Ε. χώρα, διατηρεί ζωντανό το παρελθόν της στην πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβία του Τίτο. Για πολλούς Σέρβους η εποχή Τίτο, αν και κροατικής καταγωγής, κληροδότησε στην χώρα μηχανισμούς κρατικής μηχανής, εργοστασιακή υποδομή, δίκτυα συγκοινωνιών, χρηστικό τρόπο διαχείρισης της οικονομίας κ.α. Κυρίως όμως εμφύσησε στον λαό την νοοτροπία του αγωνιστή, του πατριώτη, του Γιουγκοσλάβου. Και βέβαια προσέδωσε πρόσθετο κύρος ο συνειδητά πρωταγωνιστικός ρόλος στο κίνημα των Αδεσμεύτων.
Αρα δεν ξενίζει η πεποίθηση της Σερβίας να θεωρεί ότι δικαιούται να κατέχει, και μετά την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, πρωταρχικό ρόλο τουλάχιστον στα περιφερειακά πράγματα. Και τούτο μάλιστα όταν στο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου (για τους Σέρβους : Κόσσοβο και Μετόχια) έχουν αντιμέτωπη την πλειονότητα της διεθνούς κοινότητας.
Η πλήρης αναγνώριση του Κοσσόβου εξακολουθεί να βρίσκει αντίθετη τη χώρα μας όπως και άλλα τέσσερα κράτη μέλη της Ε.Ε.. Η ευρωπαική προοπτική του, καθώς και στοχευμένες πρακτικές διευθετήσεις δημιουργούν μια δυναμική, η πορεία της οποίας συναρτάται με την πρόοδο του Διαλόγου Βελιγραδίου-Πρίστινα, υπό την αιγίδα της Ε.Ε. αλλά και άμεσα ενδιαφερομένων κεντρικών παικτών. Η στάση μας εν προκειμένω , ανεξαρτήτως της πραγματιστικής προσέγγισης, μπορεί να θεωρηθεί ότι συνεκτιμάται, όχι κατ’ ανάγκην μόνο από την χώρα μας, στην στοχοθέτηση της θέσης μας στον βόρειο περίγυρό μας.
Οι λοιπές χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, όπως η Βοσνία-Ερζεγοβίνη, το Μαυροβούνιο, η κάθε μία για τους δικούς της λόγους, εκτιμάται ότι δεν πληρούν τις προυποθέσεις για να αναζητήσουν ουσιαστικό και καθοριστικό ρόλο στις περιφερειακές εξελίξεις.
Συνεπώς, η πατρίδα μας σαφώς δικαιούται και καλείται να αξιοποιήσει τις μεγάλες δυνατότητές της και να πρωταγωνιστήσει στην πολυεπίπεδη ανάπτυξη της περιοχής, συμβάλλοντας στην σταθερότητα, στην Καλή Γειτονία, στην ασφάλεια ενεργειακή και μη, της ευρύτερης περιφέρειας. Οφείλουμε ταυτοχρόνως να μην αγνοήσουμε την αντίληψη των γειτόνων μας που με την δική τους οπτική επιθυμούν να συμβάλλουν επί ίσοις όροις, με αντίστοιχες πρωτοβουλίες στην πρόοδο γενικώς της πολύπαθης Βαλκανικής Χερσονήσου.
26 Σεπτεμβρίου 2019
