Η διαπραγμάτευση του 2015 μέσα από την θεωρία παιγνίων

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

Νίκος Χ. Βαρσακέλης

Καθηγητής Βιομηχανικής Πολιτικής

Τμήμα Οικονομικών Επιστημών

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

(barsak@econ.auth.gr)

 

Σύμφωνα με τους Osborne και Rubinstein, δύο εκ των κορυφαίων ερευνητών της θεωρίας παιγνίων, αυτή αποτελεί ένα σύνολο αναλυτικών εργαλείων που σχεδιάστηκαν και σχεδιάζονται για την κατανόηση των φαινομένων (συμπεριφορών) που παρατηρούνται κατά την διάρκεια της διαδικασίας λήψης αποφάσεων σε καταστάσεις στρατηγικής αλληλεπίδρασης.  Η θεωρία στηρίζεται σε δύο θεμελιώδεις υποθέσεις: α) οι λήπτες αποφάσεων επιδιώκουν την επίτευξη καλά καθορισμένων στόχων ( δρουν ορθολογικά) και β) λαμβάνουν υπόψη την γνώση και τις προσδοκίες που έχουν για συμπεριφορά των άλλων ληπτών (σκέφτονται στρατηγικά).

Έτσι σε μια διαδικασία λήψης απόφασης που περιλαμβάνει περισσότερους από έναν λήπτη ο κάθε αποφασίζων δρα ορθολογικά. Αυτό σημαίνει πρώτον ότι έχει καθορίσει τους στόχους και την στρατηγική του και τις τακτικές κινήσεις στο πλαίσιο της στρατηγικής αυτής και επίσης γνωρίζει ή προβλέπει τα αντίστοιχα για τους υπολοίπους αποφασίζοντας. Τα αποτελέσματα του παιγνίου ανάλογα με τις στρατηγικές που θα ακολουθήσει ο κάθε παίκτης είναι σαφώς υπολογισμένα και σε ένα παίγνιο παρουσιάζονται στον πίνακα των αποδόσεων ο οποίος είναι γνωστός εκ των προτέρων σε όλους τους παίκτες. Άρα ο κάθε αποφασίζων γνωρίζει εκ των προτέρων ποιο θα είναι το τελικό αποτέλεσμα από την αλληλεξάρτηση των στρατηγικών τους κινήσεων. Τα παίγνια μπορεί να είναι ανταγωνιστικά δηλαδή ο ένας αποφασίζων χάνει όταν ο άλλος κερδίζει πχ. τα κόμματα στις εκλογές ή συνεργατικά όπως πχ. η διαδικασία διαπραγμάτευσης μεταξύ συνδικάτων και εργοδοτών. Οι αποφασίζοντες μπορεί να κατέχουν τον ίδιο όγκο πληροφόρησης αλλά μπορεί να έχουν και διαφορετική πληροφόρηση (παίγνια μη πλήρους πληροφόρησης).

Στην βιβλιογραφία τα πρώτα παίγνια που αναλύθηκαν ήταν αυτά που ονομάζονται μηδενικού αθροίσματος, υπάρχει κερδισμένος και χαμένος, και ξεκίνησαν από τις στρατιωτικές μάχες. Ένα από το πλέον ενδιαφέροντα ιστορικά παραδείγματα είναι η ναυμαχία του Midway, η σημαντικότερη του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Είναι χαρακτηριστική περίπτωση στρατηγικού παιγνίου μηδενικού αθροίσματος μη πλήρους πληροφόρησης μεταξύ των δύο παικτών: των ναυάρχων Nimitz και Yamamoto.

Στόχος των Ιαπώνων ήταν να παραπλανήσουν και να καταστρέψουν τα υπόλοιπα αεροπλανοφόρα των ΗΠΑ και να καταλάβουν  το στρατηγικής σημασίας νησάκι Midway. Έτσι θα κυριαρχούσαν στον Ειρηνικό και με συνεχόμενες επιθέσεις στα υπόλοιπα νησιά θα ωθούσαν τους Αμερικάνους σε απόσυρση από τον Ειρηνικό.

Όμως η πλευρά των Ιαπώνων είχε λανθασμένη πληροφόρηση. Άρα αποτελούσε ένα παίγνιο μη πλήρους πληροφόρησης, με τους Αμερικάνους να έχουν περισσότερη πληροφόρηση από τους Ιάπωνες. Οι Ιάπωνες είχαν λάθος υπολογίσει τον αριθμό των αεροπλανοφόρων και πλοίων που μπορούσαν να παρατάξουν  οι Αμερικάνοι μετά το Περλ Χάρμπορ. Τελικά οι Αμερικάνοι παρέταξαν τρία αεροπλανοφόρα έναντι ενός που υπολόγιζαν οι Ιάπωνες. ΟΙ Ιάπωνες θεωρούσαν λανθασμένα ότι το ηθικό των Αμερικάνων ήταν πεσμένο μετά τις πρώτες ήττες.

Ξεκινώντας τον πλουν προς το Midway, οι Ιάπωνες τηρούσαν σιγή ασυρμάτου. Όμως τις προηγούμενες μέρες, η αμερικάνικη υπηρεσία αποκρυπτογράφησε μήνυμα από το οποίο υπολόγισαν τον χρόνο και τον τόπο της επίθεσης.

Επομένως, ο Nimitz μπαίνει στο παίγνιο με περισσότερη πληροφόρηση σε σχέση με τον Yamamoto. Επιπλέον, τα αεροπλανοφόρα των Ιαπώνων είχαν υποδεέστερα αντιαεροπορικά συστήματα σε σχέση με τα αντίστοιχα των Αμερικάνων. Με αποτέλεσμα στο τέλος της μάχης όλα να έχουν βυθισθεί εν αντιθέσει με τα αμερικάνικα εκ των οποίων μόνο ένα (Yorktown) και αυτό ήταν ήδη τραυματισμένο από την επίθεση στο Περλ Χάρμπορ. Επίσης, η βλάβη στον καταπέλτη στο ένα Ιαπωνικό αεροπλανοφόρο καθήλωσε τα αεροπλάνα του με αποτέλεσμα να αποτελέσει εύκολο στόχο για τα αμερικανικά αεροπλάνα

Και επειδή τα παίγνια παίζονται από ανθρώπους και μερικές φορές κάνουν λάθος εκτιμήσεις, όταν ο Yamamoto έλαβε πληροφορία ότι στην συγκεκριμένη περιοχή υπήρχε έντονη κινητικότητα των αμερικανικών υποβρυχίων και πλοίων επιφανείας δεν επικοινώνησε με τον δεύτερο ναύαρχο Nagumo για να μην σπάσει την σιγή ασυρμάτου και εντοπισθεί ο στόλος του από τους Αμερικάνους.

Τελικά, η ήττα των Ιαπώνων ήταν ολοκληρωτική και από την οποία ξεκίνησε η συντριβή τους από τους Αμερικάνους.

Τι μας διδάσκουν όλα τα παραπάνω σε σχέση με την περίφημη διαπραγμάτευση του πρώτου εξαμήνου του 2015 από τον «ειδικό» της θεωρίας παιγνίων Γ. Βαρουφάκη;

Πρώτον, η συμπεριφορά της ελληνικής διαπραγμάτευσης με τους εταίρους έδινε την  εικόνα ότι θεωρήσαμε την διαπραγμάτευση ανταγωνιστική και όχι συνεργατική. Το περίφημο «θα το κάνουμε Κούγκι» ήταν απειλή όλης της διαπραγματευτικής ομάδας και όχι μόνο του τότε υπουργού εθνικής άμυνας, όπως φάνηκε και από τις τελευταίες συνεντεύξεις του τότε υπουργού οικονομικών.

Δεύτερον, η εικόνα της ελληνικής διαπραγμάτευσης χωρίς δεδομένα για τις εναλλακτικές μάλλον συντελεί στο να υποθέσουμε ότι ο πίνακας των αποδόσεων δεν ήταν γνωστός στους Έλληνες διαπραγματευτές, εν αντιθέσει με τους εταίρους, οι οποίοι ως τεχνοκράτες είχαν υπολογίσει τα ενδεχόμενα αποτελέσματα κάθε σεναρίου, τόσο για την Ελλάδα, όσο και για την ευρωζώνη. Επομένως, πώς αποφασίζει ο παίκτης χωρίς να γνωρίζει τον πίνακα των αποδόσεων κάθε εναλλακτικού σεναρίου; Πώς η διαπραγμάτευση έγινε όχι με όρους σαφώς καθορισμένους και γνωστούς στον διαπραγματευτή; Εδώ ο οικονομολόγος, ο μαθηματικός, ο μάνατζερ, ο σοβαρός πολιτικός σηκώνουν τα χέρια.

Τρίτον, σε ένα παίγνιο στο οποίο ο ένας διαπραγματευτής εκθέτει μια απειλή (threat) προς την απέναντι πλευρά, αυτή η απειλή πρέπει να είναι αξιόπιστη (credible) ότι στο συγκεκριμένο σενάριο θα πραγματοποιηθεί η απειλή, δηλαδή, ότι, δεδομένων των εξελίξεων, η πραγματοποίηση συνεχίζει να αποτελεί την άριστη επιλογή. Όμως όταν ο διαπραγματευτής δεν γνωρίζει το αποτέλεσμα της απειλής και από την άλλη ο εταίρος γνωρίζει ότι το αποτέλεσμα της απειλής θα έχει συντριπτικά χειρότερη επίπτωση στον απειλούντα παρά στον απειλούμενο, τότε η απειλή αυτή δεν είναι αξιόπιστη.

Η χώρα σώθηκε από την συντριπτική ήττα όταν ο τότε πρωθυπουργός απέπεμψε τον Βαρουφάκη και άλλαξε την διαπραγματευτική ομάδα στην οποία συμμετείχε ο ίδιος πιο ενεργητικά. Έτσι καθώς μετά το τραγικό δημοψήφισμα, τού παρουσιάσθηκε ο πραγματικός πίνακας των αποδόσεων κάθε σεναρίου, ίσως για πρώτη φορά, ο πρωθυπουργός προχώρησε σε επαναπροσδιορισμό των στρατηγικών και των τακτικών κινήσεων που τις υπηρετούσαν και σε μια έντιμη από όλους 17ωρη διαπραγμάτευση.

 

spot_img

1 ΣΧΟΛΙΟ

  1. “Όμως όταν ο διαπραγματευτής δεν γνωρίζει το αποτέλεσμα της απειλής και από την άλλη ο εταίρος γνωρίζει ότι το αποτέλεσμα της απειλής θα έχει συντριπτικά χειρότερη επίπτωση στον απειλούντα παρά στον απειλούμενο, τότε η απειλή αυτή δεν είναι αξιόπιστη”:
    ΑΦΟΥ ΕΜΕΙΣ ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΑΜΕ ΥΠΟΤΙΘΕΤΑΙ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΕΠΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΠΕΙΛΗΣ ΜΑΣ ΓΙΑ ΕΜΑΣ, ΕΝΩ ΟΙ ΕΤΑΙΡΟΙ ΥΠΟΤΙΘΕΤΑΙ ΤΗΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΑΝ, ΚΑΙ ΤΗΝ ΗΞΕΡΑΝ, ΕΝΩ ΕΜΕΙΣ ΑΓΝΟΟΥΣΑΜΕ ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ,ΤΟΤΕ ΤΙΠΟΤΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΑΓΝΟΙΑ ΜΑΣ ΔΕΝ ΘΑ ΜΑΣ ΕΜΠΟΔΙΖΕ ΝΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΣΟΥΜΕ…!
    Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ ΟΛΑ ΤΑ ΜΕΡΗ ΓΝΩΡΙΖΑΝ ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΑΠΕΙΛΗΣ ΜΑΣ: ΖΗΜΙΑ ΠΕΡΙ ΤΟ ΕΝΑ ΤΡΙΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΔΑΝΕΙΣΤΕΣ(ΚΑΤΑ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗ), ΚΑΙ ΕΠΙΣΗΜΗ ΠΤΩΧΕΥΣΗ ΓΙΑ ΕΜΑΣ. ΗΤΑΝ ΑΥΤΟΣ Ο ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΣ ΔΡΟΜΟΣ ΠΟΥ ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΗΘΕΛΕ ΝΑ ΣΥΖΗΤΑ, ΜΕΝΟΝΤΑΣ ΣΤΝ ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΗ ΟΤΙ ΔΕΝ ΥΠΗΡΧΕ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ, Η ΟΠΟΙΑ ΘΑ ΗΤΑΝ ΜΙΑ ΕΠΙΣΗΜΗ ΠΤΩΧΕΥΣΗ ΤΥΠΟΥ ΙΣΛΑΝΔΙΑΣ.

Leave a Reply to θ.Γ Ακύρωση απάντησης

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα