Επιμέλεια: Ευάγγελος . Ν. Νιάνιος
του Ardavan Amir-Aslani*
[‘’Γινόμενοι μέλη της Ενωμένης Ευρώπης θα συμπορευόμασταν με τα ρεύματα της Ιστορίας ή μάλλον θα συμπορευόμασταν ξανά με τα ρεύματα της Ιστορίας και θα επαναφέραμε την Ελλάδα στα ρεύματα που επανακαθορίζουν την Ιστορία’’.
Αυτά έλεγε ο διαπραγματευτής της Ελλάδας με την ΕΟΚ, Γιάγκος Πεσμαζόγλου – τίμιος καθόλα πολιτικός – το 1960, ένα χρόνο πριν τη σύνδεση, στο ντοκιμαντέρ του Βασίλη Μάρου, για λογαριασμό του BBC, «Η Ελλάδα χωρίς κολόνες». Αντιπαρερχόμενοι τις αιχμές κατά της Ορθόδοξης Εκκλησίας – ο εσωτερικός αντίπαλος για τους ετερόφωτους Διαφωτιστές – του ντοκιμαντέρ, ο απολογισμός, εξήντα χρόνια μετά, αυτή η ιστορία με την ΕΟΚ, και μετά με την ΕΕ, περιγράφεται με αυτό που η κα Νεγρεπόντη – Δελιβάνη περιγράφει ευγενώς ως ενδοοικογενειακή κακοποίηση… Αλλά και η Ιστορία μας έγινε εφιάλτης. Υπογράψαμε την επαίσχυντη συμφωνία των Πρεσπών και ακολουθεί το Αιγαίο. Χρόνια τώρα ο Ερντογάν μας απειλεί χρησιμοποιώντας τη γλώσσα του Χίτλερ του 1930, αλλά για την ΕΕ και τις ΗΠΑ πέρα βρέχει… Ηρθε η ώρα για μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική και να πάψουμε να είμαστε δεδομένοι. Υπάρχει ένα σίγουρο δεδομένο: αν η Δύση δεν θα έβλεπε με κακό μάτι την κυριαρχία της Τουρκίας στο Αιγαίο, υπάρχουν δυνάμεις που δεν θα επιτρέψουν επ’ ουδενί να γίνει η Τουρκία μεγάλη δύναμη. Λίγη Ιστορία αρκεί…Ε.Δ.Ν.]
Στα τέλη Νοεμβρίου του 2019, η Τουρκία και η Λιβύη υπέγραψαν μνημόνιο συμφωνίας για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων τους, συμπεριλαμβανομένης της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης. Αυτή η ζώνη ορίζεται από το δίκαιο της θάλασσας ως θαλάσσια περιοχή πάνω στην οποία το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα σε θέματα εξερεύνησης και χρήσης των πόρων. Εκτείνεται μέχρι και 200 ναυτικά μίλια (370,4 χλμ.) από τις ακτές του κράτους. Αυτές οι οριοθετήσεις που πραγματοποιούνται μονομερώς από την Τουρκία και τη Λιβύη, χωρίς τη συμμετοχή της Ελλάδας, επεκτείνουν τα νέα θαλάσσια σύνορα της Τουρκίας πολύ κοντά στην Κρήτη, το μεγαλύτερο ελληνικό νησί. Η ανακοίνωση της Τουρκίας για έναρξη γεώτρησης για φυσικό αέριο στην περιοχή γίνεται συνεπώς σε βάρος των διεκδικήσεων της Ελλάδας για θαλάσσιες εκτάσεις.
Προς μεγάλη ζημία της Ελλάδας, οι παραδοσιακοί σύμμαχοί της, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση, απέφυγαν να την υπερασπιστούν και τήρησαν μια ενοχλητική σιωπή. Βεβαίως, το γεγονός ότι τόσο η Τουρκία όσο και η Ελλάδα είναι μέλη του ΝΑΤΟ περιπλέκει τα πράγματα εμποδίζοντας τη λήψη μιας απόφασης υπέρ της μιας ή της άλλης χώρας. Επιπλέον, ο πρωταρχικός ρόλος που διαδραματίζει η Τουρκία, στον περιορισμό της μετανάστευσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο πλαίσιο της συριακής κρίσης, συμβάλλει στη σιωπή των Βρυξελλών.
Το γεγονός ότι σε πλήρη ρήξη με την εξωτερική πολιτική του Σύριζα, του αριστερού κόμματος που προηγήθηκε εκείνου του Μητσοτάκη στην Αθήνα από το 2015 έως το 2019, η ελληνική συντηρητική κυβέρνηση έκανε τα πάντα για να πλησιάσει την Ουάσινγκτον, φτάνοντας μέχρι να γίνει το μόνο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης που χειροκρότησε τη δολοφονία του Ιρανού στρατηγού Σουλεϊμάνι και προτείνοντας την ανάπτυξη πυραύλων στη Σαουδική Αραβία, προκειμένου να αποτραπούν οι ιρανικές επιθέσεις. Αυτά όμως δεν ήταν αρκετά για να κερδίσει την υποστήριξη της Ουάσιγκτον. Έτσι, όταν συναντήθηκε με τον Donald Trump τον περασμένο Ιανουάριο, ο Μητσοτάκης δεν πήρε καμία δέσμευση από την Ουάσινγκτον υπέρ της Ελλάδας στη διαμάχη με την Τουρκία. Ακόμα χειρότερα, με πρωτοβουλία της Τουρκίας, η Ελλάδα δεν κλήθηκε καν να συμμετάσχει στη διάσκεψη για τη Λιβύη που διοργάνωσε η Γερμανία πριν από λίγες εβδομάδες. Η Ελλάδα, και αυτό παρά το γεγονός ότι τα συμφέροντά της συσχετίζονται με τη Λιβύη, έλαμψε με την απουσία της από αυτή τη διάσκεψη όπου οι Ρώσοι, οι Γάλλοι, οι Τούρκοι πρόεδροι καθώς και η Γερμανίδα καγκελάριος προσπαθούσαν να επιτύχουν μια πιθανή κατάπαυση του πυρός μεταξύ των δύο αντιμαχόμενων μερών της Λιβύης και πιθανή επίλυση της σύγκρουσης
Επιπλέον, η ανάληψη του κινδύνου εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία σκοπεύει να αναπτύξει στρατεύματα στη Λιβύη στο πλαίσιο της αποστολής της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εφαρμογή εμπάργκο όπλων στα αντιμαχόμενα μέρη, σηματοδοτεί μια ρήξη με την παραδοσιακή ελληνική εξωτερική πολιτική, η οποία τηρούσε ουδετερότητα στις συγκρούσεις και διατηρούσε φιλικές σχέσεις με μεγάλες γειτονικές χώρες, όπως το Ιράν και η Ρωσία. Έτσι χαλάρωσαν οι σχέσεις μεταξύ Τεχεράνης και Αθήνας και οδήγησαν τον Ιρανό Πρόεδρο να προσφέρει τις καλές του υπηρεσίες μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας στη συριακή διαμάχη. Αυτή η προσέγγιση του Ιράν με την Τουρκία και τη Ρωσία δεν είναι καλή για τα ελληνικά συμφέροντα. Οι Ιρανοί, στην πραγματικότητα, εκτίμησαν ελάχιστα την ολίσθηση της Ελλάδας στο στρατόπεδο της Ουάσινγκτον.
Μπορούμε να αμφιβάλουμε ότι οι πρωτοβουλίες αυτές θα έχουν θετικό αντίκτυπο στην υπεράσπιση των συμφερόντων της στο Αιγαίο. Η Τουρκία, μέχρι και σήμερα, διέφυγε τις διεθνείς κυρώσεις για τις ενέργειές της στη Λιβύη. Είναι ένα ασφαλές στοίχημα ότι η θέση της Ελλάδας θα αποδυναμωθεί καθώς η Τουρκία και η Ρωσία εμβαθύνουν τους δεσμούς τους, παρά το γεγονός ότι η σύγκρουση στη Συρία τους φέρνει αντιμέτωπους. Οι Ρώσοι σκέφτονται μάλιστα να αναγνωρίσουν την κυβέρνηση της βόρειας Κύπρου, η οποία αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία, με απώτερο σκοπό να εγκαταστήσουν εκεί μια θαλάσσια βάση.
Η περιθωριοποίηση της Ελλάδας στο Αιγαίο Πέλαγος και πέρα από αυτήν της Ευρωπαϊκής Ένωσης φαίνεται συνεπώς αναπόφευκτη.
Ardavan Amir-Aslani είναι δικηγόρος και δημοσιογράφος, ειδικός στη Μέση Ανατολή
https://www.atlantico.fr/decryptage/3587218/la-puissance-hegemonique-de-la-turquie-en-mer-egee-et-la-faiblesse-de-l-union-europeenne-ardavan-amir-aslani-
