Η ανεργία ως συστημικός παράγοντας αστάθειας

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

*της Χριστιάννας Δ. Λιούντρη

Το 1933, δηλαδή την περίοδο του Μεσοπολέμου, ο Γερμανός συγγραφέας Έριχ Κέστνερ δημοσιεύει το μυθιστόρημά του «Στο χείλος της αβύσσου». Μέσα από τις γραμμές του, μπορεί να παρακολουθήσει κανείς (και) την αγωνία του νέου ανθρώπου για (αξιοπρεπή) επιβίωση. Ο συγγραφέας, ήδη από τον πρόλογο της έκδοσης, καταγράφει το αδιέξοδο της μεσοπολεμικής οικονομικής κρίσης και την συνολική κατάθλιψη που την ακολούθησε. Προειδοποιεί την Ευρώπη για την επερχόμενη αποτυχία της να αποτρέψει νέα σύγκρουση, η οποία ήδη έχει αρχίσει να εκτυλίσσεται στους δρόμους της εθνικοσοσιαλιστικής Γερμανίας: «Η Ευρώπη είχε βγει στην αυλή για ένα μεγάλο διάλειμμα. Οι δάσκαλοι είχαν φύγει. Ωρολόγιο πρόγραμμα δεν υπήρχε. Η γηραιά ήπειρος δεν θα έβγαζε την ύλη της τάξης. Την ύλη καμίας τάξης!»

Σύνδεση με το παρόν: Έχουμε περάσει, ως Ελλάδα, ως Ευρωζώνη και ως Ευρωπαϊκή Ένωση, δέκα χρόνια μέσα στην κρίση. Υποτίθεται ότι, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχουν ληφθεί τα αναγκαία μέτρα για την οικονομική μεταρρύθμιση των κρατών-μελών ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις προκλήσεις της νέας εποχής όπως τη διαμορφώνει η παγκοσμιοποίηση και η 4η Βιομηχανική Επανάσταση. Ωστόσο, με βάση στοιχεία της Eurostatτου Δεκεμβρίου 2018, το ποσοστό της ανεργίας στη χώρα μας διαμορφώνεται στο 18,6%, στην Ισπανία στο 14,3%, στην Ιταλία στο 10,3%, στη Γαλλία στο 9,1%, στην ευρωζώνη συνολικά στο 7,9% ενώ στην Ευρώπη των 28 στο 6,6%. Τα χαμηλότερα ποσοστά καταγράφονται στην Τσεχία (2,1%) και στη Γερμανία (3,3%). Σε πραγματικούς αριθμούς, στην Ελλάδα, σε σύνολο πληθυσμού 10.000.000, οι άνεργοι ανέρχονται σε 1.860.000 ενώ στην Γερμανία, με συνολικό πληθυσμό 82.790.000, οι άνεργοι είναι 2.735.000. Στην δε Τσεχία των 10.500.000 κατοίκων, οι άνεργοι είναι 222.180.Στην Ευρώπη των 28, σε συνολικό πληθυσμό 511.530.000, περίπου 33.770.000 είναι άνεργοι.

Τα ποσοστά δεν είναι απλοί αριθμοί, είναι άνθρωποι και για κάθε έναν από αυτούς η Ευρώπη αποτυγχάνει να ικανοποιήσει το δικαίωμα στην εργασία και στην αξιοπρεπή διαβίωση.

Πρακτικά, τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό για μία χώρα;

Κατ’ αρχάς, εμπεδώνει ένα συναίσθημα συλλογικής κατάθλιψης και παρακμής. Συσσωρεύει αισθήματα θυμού, αγανάκτησης και αδιεξόδου, τα οποία, εφόσον δεν αποσυμπιέζονται, επιφέρουν συνέπειες στην κοινωνική συνοχή και θέτουν σε κίνδυνο τις κρατικές δομές καθώς αυτές απολείπουν νομιμοποιήσεως στη συλλογική αντίληψη. Πράγματι, οι παραδοσιακές μορφές κοινωνικών αγώνων, δηλαδή απεργίες, πορείες, διαμαρτυρίες, δεν φαίνεται να λειτουργούν αποτελεσματικά ως μοχλοί προστασίας των εργαζομένων, πίεσης και ικανοποίησης κοινωνικών αιτημάτων. Στην Ελλάδα, η διαστρέβλωση και η επακόλουθη απαξίωση του συνδικαλιστικού θεσμού που συνδέεται με την καταχρηστική άσκηση των απεργιακών κινητοποιήσεων και των συνδικαλιστικών προνομίων έχει στερήσει από την κοινωνία ένα σημαντικότατο μέσο συλλογικής οργάνωσης και βελτίωσης. Ο συνδικαλισμός ως θεσμός θα μπορούσε να έχει ως κατεύθυνση την προστασία των εργαζομένων μέσω του εντοπισμού των σύγχρονων προκλήσεων και της διαμόρφωσης προτάσεων για το πώς οι εργαζόμενοι θα μπορούν να ανταποκριθούν καλύτερα σε αυτές.

Περαιτέρω, τα υψηλά ποσοστά ανεργίας σε συνδυασμό με το χαμηλό ποσοστό απασχολησιμότηταςκλωνίζουν συθέμελα το κοινωνικό κράτος και τα περιθώρια αναδιανομής του πλούτου ώστε να διαμορφωθούν συνθήκες κοινωνικής ισότητας: οι ασφαλιστικές εισφορές δεν μπορούν να υποστηρίξουν το ασφαλιστικό σύστημα, γεγονός που δεν επηρεάζει μόνο την παροχή και καταβολή συντάξεων στους 2.700.000 Έλληνες συνταξιούχους αλλά και τα περιθώρια να χρηματοδοτηθούν κεντρικές πολιτικές για την αναδιαμόρφωση του οικονομικού/παραγωγικού μοντέλου της χώρας και τον εκσυγχρονισμό των δομών της στους κλάδους της υγείας και της παιδείας. Κοινώς, το κεντρικό κράτος μπορεί να κάνει “micro-management” σε μία λογική ανακύκλωσης πόρων για την κάλυψη τρεχουσών αναγκών ενώ οποιαδήποτε προσπάθεια για μακρόπνοη στρατηγική πρέπει να αναδιαμορφώνεται ημέρα με την ημέρα. Η σύνδεση με την ψήφο στην ακροδεξιά και τους λαϊκιστές είναι προφανής και δεν χρήζει περαιτέρω ανάλυσης.

Σε μία πιο εις βάθος ανάλυση, χρειάζεται να γίνει αναφορά στο επιχειρηματικό μοντέλο στην Ελλάδα και ιδίως στον τύπο του «Έλληνα εργοδότη». Εν όψει παγκοσμιοποίησης, οι βασικές αρχές της διοίκησης επιχειρήσεων αναγνωρίζουν την καίρια συνεισφορά του προσωπικού στην βιώσιμη ανάπτυξη της επιχείρησης. Συνοπτικά, η υψηλή εξειδίκευση που ζητείται από τους εργαζομένους δεν αναπληρούται εύκολα ούτε μπορεί να δαπανά η επιχείρηση συνεχώς κεφάλαιο για να επανεκπαιδεύει προσωπικό, οπότε κρίνεται αναγκαίο η επιχείρηση να διαμορφώνει φιλικές προς τον εργαζόμενο πολιτικές ώστε να τον καθιστά συγκοινωνό και συμμέτοχο της επιχειρηματικής προσπάθειας. Κοινώς, ο εργαζόμενος και ο εργοδότης δρουν συμπληρωματικά ο ένας προς τον άλλο και τελούν σε σχέση αλληλεξάρτησης.

Στην Ελλάδα, πόρρω απέχουμε από κάτι τέτοιο. Στις σύγχρονες εργασιακές σχέσεις κοινωνιολογικά καταγράφεται το φαινόμενο του εργασιακού bullying, για το οποίο η Ελλάδα θα ήταν προνομιακό πεδίο έρευνας και μελέτης. Ως εργασιακό bullying, ορίζουμετην συστηματική επιθετική, ταπεινωτική συμπεριφορά εκ μέρους ενός ιεραρχικώς προϊστάμενου(αθέμιτη χρήση ή κατάχρηση εξουσίας) εις βάρος του υφισταμένου του με σκοπό να τον ελέγξει και να εκφοβίσει το υπόλοιπο προσωπικό ώστε να εφαρμόζει κατά γράμμα τις επιλογές/επιταγές του. Ως μορφές εργασιακής ψυχολογικής κακομεταχείρισης ενδεικτικά αναφέρουμε: την αγένεια, τις ύβρεις, τις φωνές, την διαρκή επίκριση ως προς την απόδοση, την διασπορά ψευδών σχετικά με κάποιον εργαζόμενο, την διαρκή απειλή απολύσεως που συνήθως συνοδεύεται από παρακράτηση μισθών ή επιδομάτων και την μη τήρηση του ωραρίου… Ευρωπαϊκά το φαινόμενο έχει καταγραφεί και έχουν δοθεί οδηγίες για το πώς πρέπει να αντιμετωπιστεί. Στα καθ’ ημάς, η επιτυχία των αρμόδιων φορέων, δηλαδή της επιθεώρησης εργασίας και της δικαιοσύνης, στην καταπολέμηση των καταχρήσεων στον χώρο της εργασίας είναι μάλλον αμφίβολη και ο εργαζόμενος λίγο ως πολύ παραμένει απροστάτευτος, εξαναγκαζόμενος ή/και εκβιαζόμενος, υπό το φόβο της ανεργίας, να παραμένει σε τοξικά εργασιακά περιβάλλοντα. Αυτό έχει ως παρακολουθηματική συνέπεια οι υγιείς και παραγωγικές δυνάμεις της χώρας να αδρανοποιούνται, η επιχειρηματικότητα να παραμένει στάσιμη και προσκολλημένη σε ξεπερασμένα μοντέλα και να μην αφήνεται χώρος στην δημιουργικότητα, στην καινοτομία και σε μία σύγχρονη, εναλλακτική προσέγγιση του επιχειρείν.

Τέλος, η ανεργία συνδέεται ευθέως με ένα ζήτημα που μας απασχολεί εντόνως τον τελευταίο καιρό, αυτό του δημογραφικού. Σαν λαός, θνήσκουμε και δεν γεννάμε. Μία παράθεση πάλι από το βιβλίο του Κέστνερ αρκεί: «Ποιος από τους σημερινούς τριαντάρηδες είναι σε θέση να παντρευτεί; Άλλοι είναι άνεργοι, άλλοι θα απολυθούν αύριο μεθαύριο ενώ υπάρχουν και κάποιοι που δεν έχουν καταφέρει ποτέ να βρουν μία δουλειά. Το κράτος μας αυτή τη στιγμή δεν είναι σε θέση να φροντίσει τις επόμενες γενιές. Όποιος δεν έχει λεφτά καλύτερα να μείνει μόνος του παρά να θελήσει να μοιραστεί τη ζωή του με γυναίκα και παιδί. Και όποιος παρόλα αυτά παρασύρει κι άλλους μαζί του στη φτώχεια, διαπράττει στην καλύτερη περίπτωση έγκλημα εξ αμελείας.»

Καταλήγοντας, στις αναλύσεις των αιτίων μεγάλων διεθνών γεγονότων, δηλαδή των μεγάλων πολέμων, συνηθίζουμε να εστιάζουμε πρωταρχικά στους ανταγωνισμούς των Μεγάλων Δυνάμεων και την επιδίωξή τους για αυξημένη διεθνή επιρροή. Πλην όμως, δεν δίνουμε επαρκή σημασία στους κοινωνικούς παράγοντες οι οποίοι αυξάνουν την αστάθεια, η οποία νομοτελειακά οδηγεί σε γενικευμένες συρράξεις ως μέσο εκτόνωσης της συσσωρευμένης κοινωνικής πίεσης. Είναι μαθηματικά (σχεδόν) βέβαιο ότι αν δεν ληφθούν σοβαρά μέτρα με μακροπρόθεσμη στόχευση για την καταπολέμηση της ανεργίας, η Ευρώπη θα διαλυθεί εις τα εξ ων συνετέθη.

*Η Χριστιάννα Δ. Λιούντρη είναι πτυχιούχος Διεθνών Σχέσεων και τελειόφοιτη της Νομικής Σχολής Αθηνών.

spot_img

1 ΣΧΟΛΙΟ

  1. Αυτό που δεν καταφέρνει να μας δωσει η Ελλάδα,μας το προσφέρει η Κύπρος,ελευθερία και ενθάρρυνση για δημιουργικότητα και της το ανταποδίδουμε στο έπακρο και μαλιστα με την ψυχή μας!!Θυσιαστηκε μια ολόκληρη γενια στο βωμό της ψηφοθηριας και αυτή άνοιξε τα χρυσοποίκιλτα πανιά της για αρμενισει σ’εκεινους τους τόπους που οι αξιοι άνθρωποι ανταμείβονται όχι μόνο υλικά αλλά και ηθικά!!!!

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,900ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα