του Δημήτρη Μακροδημόπουλου.
Η απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ για την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις, όχι μόνο από αντιμαχόμενους εντός της Συρίας, αλλά και από περιφερειακά κράτη που προσβλέπουν στην εκπλήρωση των εθνικών προσδοκιών τους μέσα από τις εξελίξεις εκεί. Δημιούργησε όμως αντιδράσεις και εντός των ΗΠΑ. Είναι το εβραϊκό λόμπι στις ΗΠΑ που έχει την ισχύ να επηρεάζει την αμερικανική πολιτική. Διότι είναι γνωστό ότι το Τελ Αβίβ είχε ταχθεί ανεπιφύλακτα υπέρ της δημιουργίας ανεξάρτητου κουρδικού κράτους κατά το δημοψήφισμα του Σεπτεμβρίου 2017 στο Β. Ιράκ που θα δημιουργούσε ανάλογους συνειρμούς στις κουρδικές μειονότητες της Τουρκίας και του Ιράν. Ποιές όμως ήσαν οι παράμετροι της απόφασης Τραμπ όσον αφορά τα αμερικανικά συμφέροντα;
1) Μπορεί η Ουάσινγκτον να κατήγγειλε τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν επαναφέροντας μάλιστα και τις κυρώσεις, όμως προκειμένου να υπάρχει ένα αξιόπιστο αντίβαρο έναντι της Τεχεράνης στην περιοχή, είναι απαραίτητη η ύπαρξη μια ισχυρής και όχι κατακερματισμένης Τουρκίας, η οποία σημειωτέον ασκεί ισχυρή επιρροή στον Αραβικό κόσμο μέσω της στήριξης των Παλαιστινίων, του οθωμανικού της παρελθόντος και της θρησκείας.. Γιαυτό, παρά τη ρήξη των αμερικανοτουρκικών σχέσεων μετά το πραξικόπημα του 2016 εναντίον του Ερντογάν και την επιβολή οικονομικών κυρώσεων από την Ουάσιγκτον με αφορμή τη φυλάκιση του πάστορα Άντριου Μπράνσον, οι αμερικανοτουρκικές σχέσεις αποκαθίστανται τάχιστα μετά την απελευθέρωση του πάστορα σε σημείο ώστε να συζητείται ακόμη και η παράδοση του ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν στην Τουρκία ως ηθικού αυτουργού του πραξικοπήματος του 2016.
2) Το επιχείρημα του Τράμπ για την απόσυρση της στρατιωτικής δύναμης από τη Μανμπίτζ ήταν η ήττα του ISIS. Αναμφισβήτητα, ο ISIS έχει ηττηθεί χωρίς καμιά δυνατότητα ανάκαμψης. Εξ άλλου η ήττα του ήταν προδιαγεγραμμένη εξ αρχής. Δεν θα ήταν δυνατό χωρίς αεροπορική υποστήριξη να ανταπεξέλθει νικηφόρα απέναντι σε ΗΠΑ, Γαλλία, Βρετανία. Η αλήθεια όμως είναι ότι ο ISIS δεν πρόκειται να ηττηθεί ολοκληρωτικά στο ορατό μέλλον. Πάντα θα επιβιώνουν κάποια υπολείμματά του για να υφίσταται η αιτιολογία παραμονής στην Εγγύς Ανατολή κρατών, όπως η Γαλλία και η Βρετανία, που πάσχιζαν να βρουν αφορμή να επανέλθουν στην περιοχή. Η στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στη βόρεια Συρία με αφορμή τον ISIS “νομιμοποιούσε” και τη δική τους παρουσία και την αναγκαιότητα της εμπλοκής τους εκεί. Γιαυτό αντέδρασαν στην απόφαση του Τραμπ διότι κατέρρευσαν τα επιχειρήματά τους και θα επιβαρυνθούν περισσότερο οικονομικά. Όμως θα παραμένουν εκεί λόγω του γεωπολιτικού ενδιαφέροντός τους αλλά και των ενεργειακών προσδοκιών στην Ανατολική Μεσόγειο για να διασφαλίσουν τα συμφέροντα των εταιρειών τους που είναι ανταγωνιστικά.
3) Είναι οι ευρωπαϊκές δυνάμεις αξιόπιστοι εταίροι των ΗΠΑ; Η τελευταία εμπειρία της Ουάσινγκτον από τον εμφύλιο της Λιβύης είναι αρνητική. Σύμφωνα με δηλώσεις του Μπαράκ Ομπάμα στο αμερικανικό δίκτυο Fox News, η στήριξη που προσέφερε στη στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη υπήρξε το μεγαλύτερο σφάλμα της θητείας του. Κατέληξε σε αυτή, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, εξαιτίας της πεποίθησής του ότι Βρετανία και Γαλλία θα επωμίζονταν μεγαλύτερο βάρος της στρατιωτικής επιχείρησης. Ο ίδιος, σε σειρά συνεντεύξεων στο περιοδικό «The Atlantic» αποκάλεσε «τζαμπατζήδες» πολλούς συμμάχους των ΗΠΑ στον Περσικό Κόλπο και την Ευρώπη, λέγοντας ότι είναι πρόθυμοι να παρασύρουν τη χώρα σε μακρόσυρτες συρράξεις, που συχνά δεν έχουν την παραμικρή σχέση με τα αμερικανικά συμφέροντα.
Στην προκειμένη περίπτωση, η Συρία και η Εγγύς Ανατολή, αποτελούν πεδίο ευρωτουρκικού ανταγωνισμού: Το 1956 με απαίτηση των δύο –τότε- υπερδυνάμεων είχαν αποχωρήσει από την περιοχή η Γαλλία και η Βρετανία όπου είχαν εγκατασταθεί με τη συμφωνία Σάιλς – Πικό και τις Εντολές της Κοινωνίας των Εθνών. Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου όταν η Μόσχα αποσύρθηκε από την περιοχή, το κενό αναπληρώθηκε από την Τουρκία ιδιαίτερα μετά την άνοδο του Ερντογάν στην εξουσία. Με πρόσχημα τον εμφύλιο στη Συρία τους δόθηκε η ευκαιρία να επανέλθουν με αποτέλεσμα τον ευρωτουρκικό ανταγωνισμό στην Εγγύς Ανατολή και στην Ανατολική Μεσόγειο. Προς τι να υπεισέρχονται σε αυτό τον ανταγωνισμό οι ΗΠΑ όταν τα συμφέροντά τους είναι αδιαμφισβήτητα;
4) Είναι γνωστό ότι οι ΗΠΑ από τις μέρες ακόμη του Ομπάμα μετέθεσαν το γεωστρατηγικό τους ενδιαφέρον στον Ειρηνικό Ωκεανό λόγω του ανταγωνισμού με την Κίνα Δεν μπορούν να είναι παντού παρούσες. Διότι κινδυνεύουν από το σύνδρομο που ο ιστορικός Πολ Κένεντι αναγνωρίζει ως γεροντική ασθένεια όλων των αυτοκρατοριών από την εποχή της Ρώμης: Δηλαδή, την ιμπεριαλιστική τους υπερεπέκταση, πέρα από τις οικονομικές τους δυνάμεις. Υπό αυτό το πρίσμα επιδιώκουν να μειώσουν και το οικονομικό βάρος της αμερικανικής συμβολής στο ΝΑΤΟ, μετατοπίζοντας μέρος του στους Ευρωπαίους συμμάχους και να τερματίσουν την ατελέσφορη αμερικανική εμπλοκή σε ορισμένες στρατιωτικές περιπέτειες, όπως εν προκειμένω η Συρία.
5) Οι ΗΠΑ με την παραγωγή του σχιστολιθικού πετρελαίου και αερίου δεν έχουν διασφαλίσει μόνον την ενεργειακή τους αυτάρκεια “για έναν αιώνα”, όπως είπε ο πρόεδρος Ομπάμα στην ομιλία του για την Πορεία του Έθνους το 2012, αλλά είναι πλέον και εξαγωγέας ώστε να μην εξαρτάται η ενεργειακή τους ασφάλεια από τη Μ. Ανατολή. Όμως θα συνεχίσει να τους ενδιαφέρει ο έλεγχος της ροής του πετρελαίου ώστε να ελέγχουν το βαθμό ανάπτυξης των ανταγωνιστών τους. Αυτός θα συνεχίσει να υφίστασαι μέσα από τις αμερικανικές βάσεις που είναι εγκατεστημένες στην ευρύτερη περιοχή.
Μακροδημόπουλος Δημήτρης
Αλεξ/πολη – κιν. 6947-771412
12-1-2019
