Ένα «Chicken Game” ανάμεσα στον Ερντογάν και τον Πούτιν

Print Friendly, PDF & Email
- Advertisement -

Μετασοβιετικά

Της Anna Zafesova*

*[Δημοσιογράφος. Άρθρα της δημοσιεύονται στις εφημερίδες “La Stampa”, “Il Foglio”  και το διαδικτυακό περιοδικό “Linchiesta”. Το συγκεκριμένο άρθρο δημοσιεύτηκε στις 21.02.2020 στη διαδικτυακή έκδοση του think tank «Affari Internazionalihttps://www.affarinternazionali.it/2020/02/un-chicken-game-tra-erdogan-e-putin/ ].

Επιμέλεια: Ιωάννης Ε. Χρυσάφης

Η διπλωματική στασιμότητα στο Ιντλίμπ της Συρίας θέτει σε σκληρή δοκιμασία τη συμμαχία ανάμεσα στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν και τον Τούρκο ομόλογό του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Μια συμμαχία που σχετικά πρόσφατα φάνηκε να σταθεροποιείται με το εγκαίνιο από τους δύο του αγωγού Turkish Stream στην Κωνσταντινούπολη και από την προσπάθεια συντονισμού μιας λύσης στη σύρραξη της Λιβύης. Την ίδια στιγμή που η στρατιωτική κατάσταση στο πεδίο είναι εξαιρετικά δυναμική, με την προέλαση του στρατού της Δαμασκού με τη στήριξη της ρωσικής αεροπορίας, στο μέτωπο των διαπραγματεύσεων διάφορες συναντήσεις διπλωματών και ανταλλαγές τηλεφωνικών κλήσεων ανάμεσα στους δύο ηγέτες δεν απέφεραν κάποια αποτελέσματα.

Αντίθετα, οι τόνοι ανεβαίνουν: Ο Ερντογάν απειλεί με πιο μαζική στρατιωτική επέμβαση, ενώ στη Μόσχα γίνονται πάλι αναφορές για κυρώσεις στο εμπόριο και τον τουρισμό, όπως τον Νοέμβριο του 2015, όταν η κατάρριψη από τους Τούρκους ενός ρωσικού μαχητικού αεροπλάνου είχε φέρει τις δύο χώρες στα πρόθυρα της ρήξης των διπλωματικών σχέσεών τους.

Η πλειοψηφία των Ρώσων αναλυτών συμφωνεί ότι τα τελεσίγραφα του Ερντογάν απευθύνονται κυρίως στο εσωτερικό του κοινό, και ότι δεν θα τολμήσει ποτέ μια άμεση σύγκρουση με τη Ρωσία. Το ίδιο επιχείρημα, για να πούμε την αλήθεια, ισχύει και για τη Μόσχα: Μια στρατιωτική αντιπαράθεση με την Άγκυρα δεν θα σήμαινε μόνο μια σύγκρουση με ένα πολυάνθρωπο αντίπαλο, καλά εξοπλισμένο και εκπαιδευμένο που οι Ρώσοι έχουν να συναντήσουν εδώ και δεκαετίες, αλλά θα προκαλούσε και μια σύγκρουση με μια χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, έστω και αν έχει απομακρυνθεί από τον ατλαντικό άξονα της παλιάς εποχής. Και ο Πούτιν έχει ανάγκη –όσο και ο Ερντογάν- να δείξει στους ψηφοφόρους του περισσότερες νίκες και λιγότερους πεσόντες στο πεδίο της μάχης, αλλά και έχει ανάγκη τον Ερντογάν για τα ενεργειακά, διπλωματικά και στρατιωτικά σχέδιά του.

Η διπλωματία της Μόσχας

Είναι σε εξέλιξη λοιπόν ένα “Chicken Game”(*) ανάμεσα στους δύο ηγέτες, και με τους δύο διστακτικούς σε κάποια υποχώρηση. Αλλά –πέρα από τη λύση που θα αναζητηθεί για το Ιντλίμπ- η στασιμότητα έφερε στο φως ένα τρωτό σημείο στη ρωσική τακτική, που μέχρι τώρα είχε θεωρηθεί από αρκετούς αναλυτές ως ένα ισχυρό σημείο. Στη Μέση Ανατολή η Μόσχα συζητεί με όλους. Επιδεικνύοντας έναν πραγματισμό τον οποίο καθόλου δεν εφαρμόζει στις σχέσεις με τη Δύση, το Κρεμλίνο διαχειρίζεται ταυτόχρονα επαφές και συμβόλαια σε ευρύτατο πεδίο: Στηρίζει [και γίνεται και εγγυητής σε συμφωνίες επί τόπου] το Ισραήλ και το Ιράν, συζητεί με Σιίτες και Σουνίτες, συσφίγγει συμμαχίες με την Αίγυπτο και με την Τουρκία [οι οποίες στη Λιβύη, για παράδειγμα, υποστηρίζουν αντίπαλα μέρη], κάνει διάλογο με λαϊκά καθεστώτα αλλά και με τη Σαουδική Αραβία.

Είναι μια διπλωματία ελαστική και πολύμορφη, που προάγεται με καλή προετοιμασία και προωθείται κατά περίπτωση ως παλαιός εταίρος ή ως ευέλικτος διαμεσολαβητής, χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα, όπως εκείνο του να στρατολογήσει για λογαριασμό της στρατιωτικής αστυνομίας της Δαμασκού μουσουλμάνους της Ρωσικής Συνομοσπονδίας –σουνιτικού δόγματος όπως άλλωστε είναι και η πλειοψηφία του συριακού πληθυσμού- γνωστού όντως ότι οι Ρώσοι στηρίζουν τον Αλαουίτη Μπασάρ Αλ Άσαντ.

Τα ρωσικά όρια πηγαίνουν πέρα από το Ιντλίμπ

Ήταν ακριβώς αυτή η εκτεταμένη ρωσική παρουσία –όπου η Μόσχα εκμεταλλεύτηκε και τα κενά που άφησαν οι ΗΠΑ– που έπεισε πολλούς παρατηρητές ότι η Ρωσία έγινε πια ο «μεγάλος παίκτης» της Μέσης Ανατολής. Όμως αυτή η τακτική του να είσαι φίλος με όλους, ιδίως σε ένα πόλεμο όλων κατά πάντων όπως ο συριακός, αρχίζει να αποκαλύπτει τα όριά της. Στο Ιντλίμπ, για παράδειγμα, η εμμονή στη στήριξη της Δαμασκού ενέχει τον κίνδυνο απώλειας, ή ρήξης τουλάχιστον, ενός πολύτιμου εταίρου όπως ο Ερντογάν, ο οποίος ως εχθρός μπορεί να προκαλέσει στον Πούτιν μεγάλη ζημιά, από μια πιο θερμή υποστήριξη στην Ουκρανία [η Άγκυρα πάντα τάχθηκε κατά της προσάρτησης της Κριμαίας, στην οποία κατοικεί η μουσουλμανική μειονότητα των Τατάρων, ιστορικά στενά συνδεδεμένη με την Τουρκία] μέχρι άσκηση επιρροής επί των μουσουλμάνων του ρωσικού Καυκάσου και της πρώην σοβιετικής Κεντρικής Ασίας. Και έπειτα υπάρχουν οι πιέσεις του Ιράν, που έχει ενοχληθεί από τη σχετικά ψυχρή αντίδραση της Μόσχας για τη δολοφονία του στρατηγού Σολειμάνι, υποψιάζεται τους Ρώσους ότι προσεγγίζουν τους Τούρκους και τους Ισραηλινούς, ενώ δεν θέλει να μοιραστεί με τον Πούτιν την επιρροή επί της Δαμασκού.

Σύμφωνα με μια έρευνα της Novaya Gazeta [ΣΗΜ.Μ. πρόκειται για ρωσική εφημερίδα γνωστή για την κριτική της και την ερευνητική δημοσιογραφική κάλυψη ρωσικών πολιτικών και κοινωνικών θεμάτων. Ιδιοκτήτης της είναι ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο Σοβιετικός πρώην ηγέτης της «γκλασνοστ» και της «περεστρόϊκα»] οι τέσσερις σούπερ-πράκτορες των Ειδικών Δυνάμεων της Fsb, δηλαδή των ρωσικών μυστικών υπηρεσιών, που σκοτώθηκαν την 1η Φεβρουαρίου στη Συρία, είχαν αποσταλεί για να οργανώσουν μια τουρκο-συριακή διάσκεψη κορυφής. Η αρθρογραφία της ρωσικής εφημερίδας διατυπώνει σαφέστατα την υποψία ότι οι τέσσερις έπεσαν σε μια παγίδα που έστησε το «κόμμα του πολέμου» της Δαμασκού, ενώ άλλες πηγές κατηγορούν ευθέως τη φιλοιρανική πτέρυγα της συριακής κυβέρνησης. Και η προέλαση στο Ιντλίμπ [στην οποία οι Ρώσοι στρατιωτικοί προσπάθησαν να εμπλακούν σε μικρότερο βαθμό σε σχέση με άλλες επιχειρήσεις] καθοδηγείται από τον Μαχέρ Αλ Άσαντ, αδελφό του Σύρου προέδρου ο οποίος υποδεικνύεται ως ο άνθρωπος της Τεχεράνης στη Συρία.

Μετάφραση/ Απόδοση

Ιωάννης Ε. Χρυσάφης

Δημοσιογράφος [[email protected]]

(*) “Chicken Game”

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τι είναι το Chicken Game; Θα χρειασθεί να αναφερθούμε στη γνωστή-άγνωστη θεωρία των Παιγνίων, για να δώσουμε κάποιες πληροφορίες, που εξηγούν όχι τόσο το [τεράστιο] θέμα της Θεωρίας όσο τον χαρακτηρισμό της σχέσης μεταξύ Πούτιν και Ερντογάν.

Το Παίγνιο αυτό είναι γνωστό σε όλους τους νεαρούς, από τη δεκαετία του ’50 και µετά στην Αµερική και έχει µείνει στην ιστορία από την ταινία «Επαναστάτης χωρίς αιτία» (Rebel without a cause,1955) µε τον James Dean. Σε αυτό το παιχνίδι δύο οδηγοί κατευθύνονται µε µεγάλη ταχύτητα προς έναν γκρεµό. Αυτός που θα αλλάξει πρώτος την πορεία του αυτοκινήτου του για να µην πέσει στον γκρεµό είναι το «κοτόπουλο» (chicken) και χάνει. Αν κανένας παίκτης δεν αλλάξει πορεία, τότε και τα δύο αυτοκίνητα θα πέσουν στον γκρεµό και οι δύο οδηγοί θα πεθάνουν.

Η παραπάνω κατάσταση µπορεί να περιγραφεί ως εξής:

Κάθε παίκτης έχει δύο στρατηγικές επιλογές: είτε να αποκλίνει από την πορεία του (δεύτερη στρατηγική), είτε να συνεχίσει να οδηγεί (πρώτη στρατηγική). Αν και οι δύο αποκλίνουν παραµένουν στη ζωή. Το πώς θα παίξουν εξαρτάται από το τι πιστεύει ο ένας πως θα πράξει ο άλλος. Αν ο παίκτης Α πιστεύει πως ο παίκτης Β είναι πιο γενναίος από αυτόν, τότε θα προτιµήσει να αλλάξει πορεία. Αντίθετα αν νοµίζει πως ο ίδιος είναι πιο γενναίος, τότε θα συνεχίσει να οδηγεί. Σε περίπτωση όµως που κάποιος από τους δύο κρίνει λάθος τον αντίπαλό του θα πεθάνουν και οι δύο.

Αυτό το µοντέλο υποθέτει πως ο κάθε παίκτης διαλέγει από πριν την στρατηγική που θα ακολουθήσει και δεν την αλλάζει (πρόκειται για µη ρεαλιστικό σενάριο, αφού αν κάποιος παίκτης δει τον άλλον να στρίβει ό,τι και να είχε σχεδιάσει, θα συνεχίσει για να κερδίσει) . Επίσης το µοντέλο υποθέτει πως αν και οι δύο οδηγοί στρίψουν, δεν θα είναι προς την ίδια κατεύθυνση.

Αυτό το µοντέλο δεν έχει κυρίαρχη στρατηγική για κανέναν παίκτη. Το καλύτερο που έχει να κάνει ο κάθε παίκτης είναι το αντίθετο του αντιπάλου του. Αν ο Α πεισθεί πως ο Β θα συνεχίσει να οδηγεί, η καλύτερη λύση είναι να αλλάξει πορεία και το ανάποδο. Φυσικά αν και οι δύο δεν αλλάξουν πορεία και συνεχίσουν θα πεθάνουν.

Το πρόβληµα αυτό είναι επίσης γνωστό στον βιολογικό κόσµο σαν πρόβληµα Hawk-Dove (γεράκι-περιστέρι). Πρόκειται για µια βασική ιδέα η οποία έχει πολλές εφαρµογές στην καθηµερινότητα. ∆ύο ζώα µάχονται για την ίδια τροφή. Κάθε ένα µπορεί να συµπεριφερθεί είτε σαν γεράκι είτε σαν περιστέρι. Αν και τα δύο επιλέξουν την επιθετική συµπεριφορά (του γερακιού) τότε δεν θα µπορέσει κανένα να πάρει το φαγητό και θα είναι και τα δύο χαµένα. Αν τώρα επιλέξουν την ήρεµη συµπεριφορά (του περιστεριού) θα µοιραστούν το φαγητό χωρίς να έχουν κάποιο πρόβληµα αν και το κέρδος τους είναι χαµηλότερο από το κέρδος που θα είχε το ένα αν ακολουθούσε την επιθετική συµπεριφορά . Κάθε ζώο προτιµά να δράσει σαν γεράκι αν ξέρει πως ο αντίπαλος θα δράσει σαν περιστέρι.

Αυτές είναι και οι δύο ισορροπίες, το ένα ζώο να παίξει σαν γεράκι και το άλλο σαν περιστέρι. Είναι φανερό πως και τα δύο θα επωφεληθούν αν κατορθώσουν να αποφύγουν την σύγκρουση (δηλαδή την ταυτόχρονη υιοθέτηση της γερακίσιας συµπεριφοράς). Από την άλλη όµως το κίνητρο να δράσει κανείς επιθετικά και να αποκτήσει όλο το όφελος είναι ισχυρό, γι’αυτό και οδηγούµαστε κάποιες φορές στη σύγκρουση.

Το chicken game είναι λοιπόν μεταφορικά το πεδίο στο οποίο συναντώνται ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν και ο Τούρκος ομόλογός του Ερντογάν. Τα πράγματα μάλλον βρίσκονται στην εξέλιξη του Παιγνίου. Να δούμε ποια θα είναι η κατάληξή του με τις λιγότερες επώδυνες επιπτώσεις έξω από αυτούς τους δύο.

Ι.Ε.Χ.

[το  υλικό για το Chicken Game είναι σύνθεση από το διαδίκτυο]

 

spot_img

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Διαβάστε ακόμα

Stay Connected

2,900ΥποστηρικτέςΚάντε Like
2,767ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
29,400ΣυνδρομητέςΓίνετε συνδρομητής
- Advertisement -

Τελευταία Άρθρα