Του Αλκη Καλλιαντζίδη, Οικονομολόγου [email protected] www.kalkis.eu
Σε προηγούμενο άρθρο μου που δημοσιεύθηκε στις Ανιχνεύσεις στις 20-8-2019 είχα γράψει σαρκαστικά για την «Ρωσο-τουρκική λυκο-συμφωνία που δοκιμάζεται στη Συρία».
Σήμερα, 24-8-2019, έρχεται η έγκυρη ανταποκρίτρια Marie Jégo του ηλεκτρονικού Le Monde να επιβεβαιώσει το παραπάνω σκληρό ισχυρισμό μου, με την ανταπόκρισή της που έχει τον παραπάνω εύγλωττο τίτλο στα γαλλικά «L’alliance russo-turque fragilisée par l’offensive syrienne à Idlib». Μάλιστα στην ανάλυσή της χρησιμοποιεί και το ακόλουθο γράφημα του Le Monde το οποίο απεικονίζει χρωματικά τον έλεγχο των διαφόρων δυνάμεων που σήμερα είναι παρούσες στην επίμαχη περιοχή της ρωσσο-τουρκικής λυκο-συμμαχίας στην Ιντλίμπ :
@ οι λευκοί κύβοι δείχνουν τις θέσεις των 12 τουρκικών παρατηρητηρίων,
@ το Μπορντώ χρώμα δείχνει τον έλεγχο από τις καθεστωτικές δυνάμεις του Ασαντ και τους συμμάχους τους,
@ το σκούρο μπλε δείχνει τον έλεγχο από τους σύριους αντάρτες, ισλαμιστές και τζιχαντιστές,
@ το ανοιχτό μπλε δείχνει τον έλεγχο από τις δυνάμεις του τουρκικού στρατού και των συμμάχων του.
@ το κίτρινο χρώμα δείχνει τον έλεγχο από τις συριακές δημοκρατικές δυνάμεις
Μάλιστα για να γίνει πιο κατανοητή από τους αναγνώστες της, η Marie Jégo συμπεριλαμβάνει στην ανταπόκρισή της και την παρακάτω φωτογραφία του OMAR HAJ KADOUR / AFP η οποία δείχνει ένα τουρκικό τεθωρακισμένο στην περιοχή της Idlib, στις 23 Αυγούστου, δίπλα σε ένα όρυγμα κι ένα φυλάκιο που όλα αυτά μαζί αποτελούν ένα «τουρκικό παρατηρητήριο».
Σύμφωνα με την εν λόγω δημοσιογράφο, ο τουρκικός στρατός φαίνεται όλο και πιο ευάλωτος στην Idlib,
όπου οι θέσεις του παρατηρητή βρίσκονται στο έλεος των στρατευμάτων του Bashar Al–Assad, που ξεκίνησαν εδώ και τρεις μήνες σε μια τακτική «καμένης γης» για να επανακαταλάβουν πάση θυσία την στασιασμένη αυτή επαρχία. Μετά την πτώση της πόλης Khan Cheikhoun στο νότο, ο συριακός στρατός πήρε τον έλεγχο, την Παρασκευή 23 Αυγούστου 2019, αρκετών χωριών νότια της Idlib και βόρεια της Hama, συμπεριλαμβανομένης και της περιοχής Morek, όπου ο τουρκικός στρατός έχει μια θέση, περικυκλωμένη από στρατεύματα φιλοκαθεστωτικά, κι έτσι τώρα αποκόπτεται από τις προμήθειες από την Τουρκία. Την προηγούμενη ημέρα, μια άλλη τουρκική θέση, στο Surman, αποτέλεσε τον στόχο πυροβολισμών από τα συριακά στρατεύματα.
Από το 2017, η Τουρκία, η οποία υποστηρίζει τους αντάρτες που αντιτίθενται στον Ασαντ, έχει 12 θέσεις παρατηρητηρίου γύρω από την Idlib, το τελευταίο προπύργιο της εξέγερσης στη βορειοδυτική Συρία. Προτίθεται να τις διατηρήσει, παρά την ταχεία πρόοδο που σημειώθηκε στο έδαφος του συριακού στρατού, του οποίου οι επίλεκτες μονάδες εκπαιδεύτηκαν τους τελευταίους μήνες από τη Ρωσία και εξοπλίστηκαν με εξοπλισμό νυχτερινής ορατότητας, που δεν αφήνει σε χλωρό κλαρί τους αντάρτες. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου επιβεβαίωσε την Παρασκευή ότι η Τουρκία δεν έχει πρόθεση να αποσυρθεί από εκεί. Κάτι σαν βόρεια Κύπρο μου θυμίζει.
Τις τελευταίες ημέρες, ο τουρκικός στρατός προσπάθησε να βοηθήσει τους αντάρτες στρατιωτικά, χωρίς αποτέλεσμα. Ενισχύσεις σε άνδρες και εξοπλισμό στάλθηκαν στις θέσεις τους. Σε αυτό το πλαίσιο, μια τουρκική φάλαγγα στοχοποιήθηκε τη περασμένη Δευτέρα από τους βομβαρδισμούς της συριακής αεροπορίας, ενώ κυκλοφορούσε γύρω από το Maarat Al–Nouman, προκαλώντας ένταση μεταξύ της Άγκυρας, της Δαμασκού και της Μόσχας. Τώρα διεξάγονται συνομιλίες μεταξύ στρατιωτικών αξιωματούχων της Ρωσίας και της Τουρκίας σχετικά με τη μελλοντική τύχη αυτών των τουρκικών θέσεων.
Τρομαγμένος από την ήττα των σύριων στασιαστών, ο νταής Ερντογάν θα επισκεφθεί τη Μόσχα, άρον-άρον, την Τρίτη 27 Αυγούστου 2019 για να συναντήσει τον ομόλογό του Πούτιν. Την Παρασκευή, οι δύο πρόεδροι συμφώνησαν τηλεφωνικά να συνεχίσουν τις «αμοιβαίες προσπάθειές» τους για να βρεθεί μια λύση.
Ο Ερντογάν ανησυχεί περισσότερο για ένα νέο κύμα προσφύγων από την Idlib, μια επαρχία γειτνιάζουσα με 
την Τουρκία, όπου ζουν σχεδόν 3 εκατομμύρια πολίτες, κυρίως εκτοπισμένοι από άλλα μέρη της Συρίας που ανακτήθηκαν από τη Δαμασκό. Για την Άγκυρα, είναι ένα «θέμα εθνικής ασφάλειας», ισχυρίστηκε, ως συνήθως, ο πασάς. Η Τουρκία, η οποία φιλοξενεί ήδη 3,6 εκατομμύρια πρόσφυγες, έκλεισε τα σύνορά της το 2016. Τα οποία ενισχύθηκαν από ένα τείχος από μπετόν που χτίστηκε καθόλο το μήκος τους – 600 χιλιομέτρων. Οι τουρκικές δυνάμεις δεν διστάζουν να πυροβολούν σε εκείνους που προσπαθούν να τα περάσουν, αναφέρει η Marie Jégo.
Ήδη περισσότεροι από 400.000 άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τις μάχες στην Idlib, επιδιώκοντας τη σωτηρία τους προς τα σύνορα της Τουρκίας. Εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπισμένοι ζουν κάτω από επισφαλείς συνθήκες σε στρατόπεδα με αντίσκηνα ή στους ελαιώνες κατά μήκος των συνόρων. Η επίθεση της Δαμασκού στα βόρεια είναι η τέλεια συνταγή για μια ανθρωπιστική καταστροφή. Θαμπωμένη από τις στρατιωτικές της επιτυχίες (αφού κερδήθηκαν περισσότερα εδάφη τις τελευταίες δύο εβδομάδες από ό,τι στους τρεις προηγούμενους μήνες) η Δαμασκός φαίνεται αποφασισμένη να ανακαταλάβει ολόκληρο τον θύλακα των ανταρτών, αφήνοντας τον πληθυσμό της Idlib στο έλεός της.
Ο πληθυσμός που δεν μπορεί να πάει πουθενά, ρισκάρει το πέρασμα στην Τουρκία. «Αν το καθεστώς συνεχίσει την επέλασή του, μπορεί να βρεθούμε στη χειρότερη σφαγή αυτού του πολέμου», δήλωσε την Παρασκευή η αμερικανίδα ερευνήτρια Elisabeth Surkov, σε συνέντευξή της στο ραδιόφωνο Middle East Brief στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ούσα σε επαφή, μέσω Skype, με τους αντάρτες της Idlib, της είπαν ότι υπέστησαν σημαντικές απώλειες τις τελευταίες ημέρες.
Οι τελευταίες εξελίξεις στην Idlib έβαλαν τη σχέση Τουρκίας-Ρωσίας σε δοκιμασία. Καταρχάς, σηματοδοτούν το τέλος της συμφωνίας «αποκλιμάκωσης» που συνάφθηκε στο Σότσι τον Σεπτέμβριο του 2018 μεταξύ της Μόσχας και της Άγκυρας. Επρόκειτο τότε για την αναβολή της πτώσης της Idlib, δημιουργώντας μια «ζώνη ασφαλείας» μεταξύ των θέσεων του καθεστώτος Ασαντ και των θέσεων των στασιαστών. Η σημερινή ετοιμοθάνατη συμφωνία θα εξεταστεί στις 16 Σεπτεμβρίου 2019, όταν οι πρόεδροι Ρωσίας, Ιράν και Τουρκίας θα συναντηθούν στην Άγκυρα. Αλλά ο νταής Ερντογάν βιάζεται. Κάτι δεν πάει καλά, για αυτό τρέχει στη Μόσχα εσπευσμένα. Τα νταηλίκια δεν περνάνε φαίνεται στον Πούτιν.
Αδιαλλαξία
Τους τελευταίους μήνες, η Μόσχα έχει επανειλημμένα υπενθύμισε ότι η Τουρκία δεν τήρησε τις δεσμεύσεις που ανέλαβε κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων στο Σότσι, συμπεριλαμβανομένης της 
αποκατάστασης των εθνικών οδών (Μ5 που συνδέει την Idlib με τη Hama και M4 μεταξύ Χαλεπίου και Δαμασκού) του καθεστώτος της Συρίας. Επίσης την έξοδο των τζιχαντιστικών ομάδων από την προστατευτική ζώνη, μαζί με τον βαρύ οπλισμό τους. Τέλος, το Κρεμλίνο έχει χάσει την υπομονή του. Θέλει η Άγκυρα να εκκενώσει τις θέσεις παρατηρητηρίων που κατέχει στην Idlib.
Η ρωσική αδιαλλαξία ήρθε σε μια χρονική στιγμή που η Τουρκία προσπαθεί, σε 
συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες, να δημιουργήσει μια «ζώνη ασφαλείας» στη βορειοδυτική Συρία. Η στερεότητα της ρωσο-τουρκικής προσέγγισης, η οποία πιστεύεται ότι ενισχύθηκε από την πρόσφατη απόκτηση του ρωσικού συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας S-400 από την Άγκυρα, είναι αμφισβητήσιμη.
Παρά την αμοιβαία επιθυμία μιας ισχυρής συμμαχίας, που να χώνεται στο μάτι των Δυτικών, ειδικά των Αμερικανών, ο Ερντογάν και ο Πούτιν παραμένουν ασύμφωνοι στο εξής βασικό : δηλαδή στη μοίρα του Ασαντ, που η Μόσχα τον θέλει να παραμείνει επικεφαλής της Συρίας και που η Άγκυρα θέλει να τον βλέπει να αποχωρεί.
