του Δημήτρη Μακροδημόπουλου
Η άποψη σύμφωνα με την οποία η αναθεώρηση του Συντάγματος αποτελεί θέμα αποκλειστικά του κοινοβουλίου και των συνταγματολόγων είναι εντελώς λαθεμένη. Διότι θα αποτελούσε σχήμα οξύμωρο από τη μια το άρθρο 120 του Συντάγματος να αναθέτει την τήρησή του στον πατριωτισμό των Ελλήνων «που δικαιούνται και υποχρεούνται να αντιστέκονται με κάθε μέσο εναντίον οιουδήποτε επιχειρεί να καταλύσει με τη βία» και από την άλλη ο ελληνικός λαός να περιθωριοποιείται κατά την αναθεώρησή του. Ίσως αντιτείνετε σε όλα αυτά ότι την αναθεώρηση θα αποφασίσουν οι αντιπρόσωποι του ελληνικού λαού, η Βουλή. Όμως πιστεύει κανείς ότι η σημερινή “Βουλή των μεταγραφών” που αλλοίωσαν τη βούληση του εκλογικού σώματος στη βάση προσωπικών φιλοδοξιών, αντιπροσωπεύει τη βούληση του ελληνικού λαού; Μάλιστα σήμερα με την κρίση υφίσταται και μια άλλη αρνητική συγκυρία για την προώθηση μιας τέτοιας δημοκρατικής διαδικασίας. «Πώς μπορεί να υπάρξει η δημοκρατία πέρα από την ασφάλεια που προσφέρει η κοινωνία της εργασίας;» διερωτάται ο Ούλριχ Μπεκ. «Η δημοκρατία στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ, συνεχίζει, ήρθε στον κόσμο ως δημοκρατία της εργασίας – με την έννοια ότι η δημοκρατία βασίζεται στη συμμετοχή στην εργασία με σκοπό τον βιοπορισμό». Για να καταλήξει: «Η απλή αλήθεια είναι η εξής: Χωρίς αίσθημα υλικής εξασφάλισης δεν υπάρχει πολιτική ελευθερία». Μπορεί ένας λαός υπό πίεση, κάτω από εκβιαστικά διλήμματα για την επιβίωσή του, με ένα σοβαρό ποσοστό της νεολαίας να μεταναστεύει μαζικά και τον ιδιωτικό τομέα να πένεται να επικεντρωθεί στη συνταγματική αναθεώρηση;
Το ουσιωδέστερο πολιτικό πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει η αναθεώρηση και αποσιωπάται είναι η αντιπροσωπευτικότητα του πολιτικού συστήματος της χώρας. Ποιες κοινωνικές ομάδες εκπροσωπούνται και τι ποσοστό του ελληνικού λαού εκπροσωπείται συνολικά στη Βουλή; Εκπροσωπείται η κοινωνική διαστρωμάτωση του ελληνικού λαού ή επιλεκτικά κάποιες μειοψηφικές ομάδες καταλαμβάνουν τα βουλευτικά έδρανα ακυρώνοντας τον αντιπροσωπευτικό χαρακτήρα του πολιτεύματος; Πώς διασφαλίζει την αντιπροσωπευτικότητα το Σύνταγμα;
Παλαιότερα η συντριπτική πλειοψηφία των βουλευτών ήσαν γιατροί μηχανικοί, δικηγόροι, εκπροσωπούσαν δηλαδή ένα ελάχιστο ποσοστό του εκλογικού σώματος. Εκπροσωπούσαν το ένα τοις εκατό; Σήμερα εκπροσωπείται ακόμη μικρότερο ποσοστό: Εκλέγονται αναγνωρίσιμοι μέσω ΜΜΕ, τηλεπαρουσιαστές, ηθοποιοί, μετεωρολόγοι, πανεπιστημιακοί, δημοσιογράφοι κ.α.. Εκπροσωπούν το 0,1%; Πώς διασφαλίζεται η εκπροσώπηση των μεγάλων κοινωνικών ομάδων; Των αγροτών, των ιδιωτικών υπαλλήλων, των μικροεπαγγελματιών; Θα πρέπει λοιπόν για να είναι η δημοκρατία μας αντιπροσωπευτική, οι κοινωνικές, οι επαγγελματικές ομάδες να εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο αναλογικά με το ποσοστό τους στο εκλογικό σώμα ώστε οι εκπρόσωποί τους βουλευτές να νιώθουν υπόλογοι των πράξεών τους απέναντι σε αυτούς που εκπροσωπούν. Να μη πιστεύουν δηλαδή ότι είναι βουλευτές χάρις στην τηλεοπτική μαγεία που εκπέμπουν που δεν τους δεσμεύει έναντι ουδενός ώστε να μεταγράφονται με υποβολέα ατομικά κίνητρα.
Βέβαια η ευθύνη βαρύνει κατ’ αρχήν τις ηγεσίες των κομμάτων αφού αυτές καταρτίζουν τα ψηφοδέλτια με τους υποψηφίους βουλευτές. Έγραφε χαρακτηριστικά ο Κορνήλιος Καστοριάδης: «Πριν από δύο αιώνες ο Ζαν Ζακ Ρουσσώ, ασκώντας ακριβώς κριτική στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία, έγραφε στο “Κοινωνικό Συμβόλαιο”, ότι “οι Άγγλοι πιστεύουν ότι είναι ελεύθεροι, αλλά στην πραγματικότητα είναι ελεύθεροι μια μόνο μέρα κάθε πέντε χρόνια”. Όμως ο Ρουσσώ έκανε λάθος, συνεχίζει ο Καστοριάδης, διότι οι Άγγλοι δεν ήταν ελεύθεροι ούτε καν αυτή τη μια μέρα κάθε πέντε χρόνια, αφού οι υποψήφιοι επιλέγονται από την κορυφή του κομματισμού μηχανισμού…. Με άλλα λόγια το παιχνίδι είναι στημένο και το ζήτημα περιορίζεται, λίγο έως πολύ, στο να μπορούμε να επιλέξουμε μεταξύ ενός μελαχρινού και ενός ξανθού βουλευτού». Τι σημαίνει αυτό; Ότι ο ψηφοφόρος καλείται να αποφασίσει εντός προδιαγεγραμμένων ορίων του συστήματος που έχουν διαμορφωθεί ερήμην του αφού ακόμη και οι υποψήφιοι βουλευτές μεταξύ των οποίων καλούμεθα να επιλέξουμε «ελεύθερα» έχουν προεπιλεγεί. Ο Ούλριχ Μπεκ γράφει στην «Επινόηση του Πολιτικού» ότι ο Ρίχαρντ φον Βάιτσεκερ, τ. πρόεδρος της Γερμανίας, σε συνέντευξή του είχε πει: «Σ’ εμάς, ο επαγγελματίας πολιτικός δεν είναι ούτε ένας ειδικός ούτε ένας ερασιτέχνης, αλλά ένας άνθρωπος με γενική γνώση και με ειδίκευση στο πώς αντιπαλεύει κανείς τον πολιτικό αντίπαλο». Η άποψη του Βαιτσέκερ, σύμφωνα με την εκτίμηση του Ούλριχ Μπεκ, κινείται προς αυτή την κατεύθυνση: Μεγαλύτερη συμμετοχή των ψηφοφόρων στην επιλογή των υποψηφίων. Αφού δεν απαιτείται ειδίκευση των πολιτικών, δεν απαιτείται και των εκλεκτόρων των υποψηφίων. Ο Κλάους Όφε προχωράει άλλο ένα ουσιαστικό βήμα παραπέρα και ζητά να μπαίνουν στις εκλογικές λίστες και άτομα που δεν ανήκουν στο κόμμα και μάλιστα να προωθούνται στις θέσεις εξουσίας μέσω ρυθμίσεων ποσόστωσης. «Αυτά και άλλα σχέδια και στοιχεία αναδόμησης, εκτιμά ο Ούλριχ Μπεκ, θέλουν να ανοίξουν την είσοδο των καρτέλ των κομμάτων στους πολίτες και στις νέες ιδέες». Άσχετα κατά πόσο υιοθετεί κανείς την άποψη των Βάιτσεκερ και Όφε, το συμπέρασμα που προκύπτει από την κοινοβουλευτική ζωή της χώρα μας είναι ότι η επιλογή των υποψηφίων όλων των κομμάτων πρέπει να είναι υπόθεση ολόκληρης της κοινωνίας και όχι επιλογή της κάθε κομματικής κλίκας ή ομάδας. Γιαυτό τα κοινοβούλια είναι συντηρητικότερα της λαϊκής βούλησης, όπως απέδειξε το δημοψήφισμα του 2015 στη χώρα μας αλλά και τα απανωτά δημοψηφίσματα στην ΕΕ.
Η απλή αναλογική που προβάλλεται ως δημοκρατική πανάκεια αποτελεί μια κίνηση αποπροσανατολισμού από το ουσιώδες πρόβλημα που είναι η αναλογική εκπροσώπηση των κοινωνικών ομάδων στη Βουλή. Διότι η απλή αναλογική, το μόνο που θα προσφέρει θα είναι να αναδιανείμει αναλογικότερα τους εκπροσώπους των ίδιων ολιγάριθμων κοινωνικών ομάδων μεταξύ των κομμάτων και τίποτα περισσότερο. Η Βουλή θα συνεχίσει να είναι σε αναντιστοιχία με την κοινωνία, ένα ξένο σώμα. Ένας εκλογικός νόμος, για να μην είναι απλά ένας ακόμη εκλογικός νόμος, θα πρέπει κατ’ αρχήν να καθορίζει τον τρόπο επιλογής των υποψηφίων βουλευτών από την κοινωνία αλλά και τα ποσοστά συμμετοχής των κοινωνικών ομάδων στο κοινοβούλιο, ανάλογα με το ποσοστό τους στο εκλογικό σώμα. Μετά, και μόνον μετά, θα μπορούσε να τεθεί ως ζήτημα η αναλογικότητα του εκλογικού συστήματος ώστε να αποτυπώνονται στο κοινοβούλιο οι ταξικοί συσχετισμοί.
Αυτή η απαξίωση του κοινοβουλευτισμού που ζήσαμε πρόσφατα, με αφορμή δήθεν τη συμφωνία των Πρεσπών αλλά επί της ουσίας με δέλεαρ την πολιτική επιβίωση των μεταγραφέντων, έχει βαθιές ρίζες με αποκορύφωμα τα Ιουλιανά το 1965 που μας δίδαξαν ότι οι συνέπειες της υποβάθμισης του πολιτεύματος είναι συντριπτικές για την κοινωνία και το έθνος. Τότε, τα Ιουλιανά οδήγησαν στη δικτατορία, για να ακολουθήσει η διπλή εισβολή του Αττίλα στην Κύπρο. Σήμερα προσποιούνται πως δεν αντιλαμβάνονται τα αίτια της ανόδου της Χρυσής Αυγής. Το 7% του εκλογικού σώματος που ψήφισε τη Χ.Α. στις τελευταίες εκλογές ή το 9% των δημοσκοπήσεων δεν είναι προφανώς στο σύνολό τους μέλη εγκληματικής οργάνωσης. Η απαξίωση της δημοκρατίας είναι που θρέφει το θηρίο. Όπως και στην ΕΕ, όπου ο ρόλος που Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι διακοσμητικός και διοικείται από μη εκλεγμένα όργανα και μια κατευθυνόμενη γραφειοκρατία.
Μακροδημόπουλος Δημήτρης
Αλεξ/πολη – κιν. 6947-771412
15-3-2017
