Διονύσης Σκλήρης antifono.gr
Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις θέτουν ξανά με έναν νέο τρόπο ένα παλιό ερώτημα για τη σχέση του ανθρώπου με το ζώο και τη μηχανή, κάνοντας περισσότερο επίκαιρη από ποτέ μια ανανέωση του ορισμού για το τι είναι το ιδιαζόντως ανθρώπινον.
Ως παρόμοιες εξελίξεις θα αναφέραμε αφενός τη «βιομηχανική κτηνοτροφία», που μας οδηγεί σε μία νέα σχέση ανθρώπου και ζώου, και, αφετέρου, την εξέλιξη της τεχνητής νοημοσύνης, που θέτει νέα δεδομένα στη σχέση ανθρώπου και μηχανής.
Αλληλεγγύη με τα ζώα αντί για αφ’ υψηλού φιλοζωία
Ως προς την πρώτη, οι νέες δυνατότητες να εμβολιάζονται τα ζώα και έτσι να αντιμετωπίζονται επικίνδυνες επιδημίες, αλλά και η χρήση παρασιτοκτόνων και ορμονών έχει καταστήσει πλέον δυνατό τον συνωστισμό τεράστιων αριθμών ζώων σε συνθήκες εκμετάλλευσής τους με μηχανική λήψη τροφής κ.ο.κ. Αυτό που ονομάζουμε «βιομηχανική κτηνοτροφία» (intensive animal farming/ industrial farming / factory farming) σημαίνει ότι οδηγούμε τα ζώα σε μια κατάσταση που χάνουν τη «ζωικότητά» τους και μετατρέπονται σε ένα είδος μηχανών ή ρομπότ, στην υπηρεσία του ανθρώπου, όπως άλλωστε ήταν και το ιδεώδες του Ρενέ Ντεκάρτ στις απαρχές της νεωτερικότητας. Ενώ τα είδη άγριων ζώων εξαφανίζονται ραγδαία, όσα είδη είναι εξημερωμένα από τον άνθρωπο και υπηρετούν τις διατροφικές και άλλες ανάγκες του, εντάσσονται σε ένα σύστημα βιομηχανικού τύπου εκμετάλλευσης, μέσα στο οποίο τα ζώα δεν μπορούν να εκφράσουν τα ιδιαίτερα συναισθήματα, τάσεις και ροπές που έχουν, αλλά μετατρέπονται σε ένα είδος εξαρτήματος των μηχανών. Αν και μπορούμε να ομολογήσουμε ότι η βιομηχανική κτηνοτροφία έχει συντελέσει στη δραστική μείωση της ανθρώπινης πείνας, είναι σημαντικό ότι συντελείται ένα είδος «αποζωοποίησης» των ζώων, που μας θυμίζει την «απανθρωποποίηση» των ανθρώπων που έχει θεματοποιηθεί ως «αλλοτρίωση» μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση. Πλέον δεν αναγνωρίζεται πρακτικά καμία εγγενής αξία στον «συναισθηματικό κόσμο» των ζώων, στις ανάγκες τους να πραγματώσουν τη φύση τους μέσα από την ελεύθερη κίνηση ή και το παιχνίδι, τις «οικογενειακές» τους σχέσεις. Σύμφωνα με μια διεστραμμένη «ανθρωπική αρχή», τα ζώα υπάρχουν μόνο ως πρώτες ύλες για τον άνθρωπο και ο βίος τους ρυθμίζεται από τη χρήση μηχανών και χημείας που μειώνουν στο απολύτως ελάχιστο τη δυνατότητά τους να κινηθούν ελεύθερα, να σχετιστούν με άλλα ζώα και να εκφραστούν.
Είναι, βεβαίως, σημαντικό να επισημάνουμε ότι συχνότατα η ζωή του πνεύματος βαίνει διαλεκτικά προς τις τεχνολογικές εξελίξεις και την οργάνωση του οικονομικού ή και του κοινωνικοπολιτικού βίου. Σήμερα, σε μια εποχή όπου η τεχνολογία πραγματώνει περισσότερο από ποτέ το όραμα του Καρτεσίου ότι το ζώο είναι στην ουσία μια μηχανή, η πνευματική ζωή στρέφεται όλως αντιστρόφως στο κίνημα του αντιειδισμού (anti-speciesism). Το τελευταίο καταγγέλλει την αντίληψη ότι ο άνθρωπος είναι ένα προνομιακό είδος ως μια μορφή ρατσισμού του είδους. Όπως, δηλαδή, «ρατσισμός» είναι η πίστη σε μια ανώτερη ράτσα ή «σεξισμός» σε ένα ανώτερο φύλο, «ειδισμός» ή «σπισισμός» (κατά απλογραφία) ονομάζεται η θεώρηση ότι υπάρχει ένα ανώτερο βιολογικό είδος που δικαιούται να κυριαρχεί στα υπόλοιπα. Το κίνημα του αντιειδισμού ή αντισπισισμού δίνει έμφαση στο γεγονός ότι πολλά ζώα έχουν συναισθήματα, ένα είδος «ψυχικού κόσμου», αισθάνονται ηδονή και οδύνη, έχουν μορφές ευφυίας, οπότε θεωρείται ότι χρειάζεται επανεξέταση το ριζικό χάσμα που θεωρούμε ότι υπάρχει ανάμεσα σε αυτά και τον άνθρωπο. Ο αντιειδισμός έχει και μια ηθική δυναμική ότι δεν δικαιολογείται να θεωρούμε ότι σκοπός της ζωής των ζώων είναι η αποκλειστική εξυπηρέτηση των ανθρωπίνων αναγκών, αλλά οφείλουμε να παρατηρούμε σκοπιμότητες που είναι εγγενείς στην ίδια τη ζωή των ζώων ανεξάρτητα από εμάς. Συχνά ο αντιειδισμός συνδέεται με την ηθική προτροπή της χορτοφαγίας (veganism) ως ένα μέσο περιορισμού της βιομηχανικής κτηνοτροφίας.
Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι το κίνημα του αντιειδισμού και της χορτοφαγίας είναι όχι μόνο μια διαλεκτική αντίδραση στην εγκληματική υπερβολή της βιομηχανικής κτηνοτροφίας, η οποία «αποζωοποιεί» τα ζώα, αλλά και ένα είδος «αλληλεγγύης» μεταξύ ανθρώπων και ζώων, καθώς οι άνθρωποι συναισθάνονται ότι μπορεί να έχουν και οι ίδιοι μια παρόμοια μοίρα με τα ζώα, λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας1 (αν δεν την έχουν ήδη). Αυτό που εννοούμε είναι το εξής: Παλαιότερα, λ.χ. στην αρχαιότητα και τον Μεσαίωνα, αυτό που θεωρείτο ως το ιδιαζόντως ανθρώπινον ήταν ιδιότητες, όπως ο νους, ο λόγος, το αυτεξούσιο κ.τ.ό., επειδή στο πλαίσιο μιας αγροτικής κοινωνίας ο άνθρωπος θεωρείτο ως η κορωνίδα της δημιουργίας που άρχει του ζωικού, φυτικού και υλικού κόσμου. «Πάνω» από τον άνθρωπο ίστατο ο ασώματος κόσμος των αγγέλων και ο Θεός, αλλά εντός του υλικού κόσμου ο άνθρωπος θεωρείτο ως ο αδιαφιλονίκητος «άρχων» ή, πιο ταπεινοφρόνως, ως ο «οικονόμος» της πλάσεως. Πλέον, όμως, με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, των μηχανών και σταδιακά της τεχνητής νοημοσύνης, ο άνθρωπος χάνει την πρωτοκαθεδρία του ακόμη (και κατ’ εξοχήν, εφόσον πλέον η σχέση ανθρώπων και αγγέλων έχει περιθωριοποιηθεί στο βίωμα του σύγχρονου ανθρώπου) και εντός του υλικού κόσμου. Σήμερα τείνουμε να θεωρούμε ως ιδιαζόντως ανθρώπινο περισσότερο αυτό που λέμε «ανθρωπιά», το οποίο περιλαμβάνει και ένα είδος «δικαιώματος» στο λάθος, ή, έστω, μια «φιλάνθρωπη» ματιά στο λάθος, το οποίο μας διαχωρίζει από την τεχνητή νοημοσύνη. Η «ανθρωπιά» μπορεί να περιλαμβάνει, επίσης, την ευαισθησία, τη βιωματικότητα, τη σωματική επισφάλεια κ.ά. Είναι ενδιαφέρουσα η αλλαγή προοπτικής. Ενώ στις αγροτικές κοινωνίες, το ιδιαζόντως ανθρώπινο εντοπιζόταν στον νου, τον λόγο και το αυτεξούσιο, για να διαφοροποιηθεί ο άνθρωπος «προς τα κάτω» από τα ζώα, σήμερα, στις κοινωνίες της ψηφιακής τεχνολογίας, το ιδιαζόντως ανθρώπινο τίθεται περισσότερο στη λεγόμενη «ανθρωπιά» και σε μορφές συνειδητότητας που περιλαμβάνουν την ενσώματη εμπειρία, ώστε να διαφοροποιηθούμε «προς τα πάνω», ως προς την τεχνητή νοημοσύνη. Αυτό, όμως, έχει ως συνέπεια ένα «πλησίασμα» του ανθρώπου με τα ζώα. Παραδόξως, η «ανθρωπιά» του ανθρώπου, με στοιχεία, όπως το «δικαίωμα» στο λάθος, η ευαισθησία, ο συνδυασμός συνειδητότητας και σωματικής επισφάλειας κ.ο.κ. μοιάζει αρκετά με τη «ζωικότητα» των ζώων. Εξάλλου, και τα δύο απειλούνται θανάσιμα, η μεν ζωικότητα από τη βιομηχανική κτηνοτροφία, η δε «ανθρωπιά» από κατανοήσεις του ανθρώπου ως μηχανικού εξαρτήματος σε έναν ψηφιακό κόσμο, όπου οι ανώτερες λειτουργίες θα εκτελούνται από εν πολλοίς αυτονομημένες μηχανές και αλγορίθμους. Ο αντιειδισμός ή αντισπισισμός δεν είναι, λοιπόν, απλώς ένα κίνημα άνωθεν φιλοζωίας, αλλά μία στάση κάτωθεν αλληλεγγύης για την από κοινού «απανθρωποποίηση» των ανθρώπων και «αποζωοποίηση» των ζώων λόγω της αυτονόμησης των προϊόντων της ανθρώπινης τεχνικής.
Συνείδηση εναντίον νοημοσύνης
Το δίλημμα που φέρνει ο νέος ψηφιακός κόσμος είναι αυτό ανάμεσα στη συνείδηση και τη νοημοσύνη. Ως προς τη δεύτερη, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να είναι πολύ πιο προηγμένη και αποτελεσματική από την ανθρώπινη. Αυτό που δεν έχει επιτευχθεί ακόμη είναι η μετάβαση από τη νοημοσύνη, την ευφυία (intelligence) στη συνείδηση (consciousness) με τρόπο που να μπορεί να συγκριθεί με την ανθρώπινη συνειδητότητα. Η συνείδηση περιλαμβάνει και την εμπειρία του σώματος, τη συγκεκριμένη δεκτικότητα, τη διάδραση με το περιβάλλον, αλλά με έναν τρόπο που υπάρχει ένας ορισμένος εντοπισμός μιας υποκειμενικότητας και όχι απλώς μια συλλογή αφηρημένων πληροφοριών και ιδιοτήτων. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να χειρίζεται έναν ασύγκριτα μεγαλύτερο όγκο πληροφοριών για ιδιότητες, όμως δεν μπορεί ακόμη να εντοπίζεται σε ένα συγκεκριμένο κέντρο που υποστασιάζει μια πληθώρα δεξιώσεων του περιβάλλοντος και αντιδράσεων σε αυτό, συνδεόμενο μάλιστα με μια ειδική προσωπική ταυτότητα. Η ανθρωπινότητα ως διακρινόμενη από την τεχνητή νοημοσύνη φαίνεται ότι συνδέεται με ένα παρόμοιο υποστατικό κέντρο δεξιώσεως συνειδησιακών γεγονότων και, αντιστρόφως, παρεμβάσεων στο περιβάλλον που φέρουν τη σφραγίδα του υποκειμένου, πάντα διαμεσολαβημένα από τη σωματικότητα και την ανοικτότητά της στο πάθος και το λάθος. Η απανθρωποποίηση λαμβάνει τη μορφή της απόλυτης αναγωγής της συνείδησης με τη σωματικότητα, που αυτή περιλαμβάνει, στη νοημοσύνη, ήτοι στη δυνατότητα χειρισμού αφηρημένων πληροφοριών για ιδιότητες. Στο σύγχρονο Διαδίκτυο, ο άνθρωπος εθίζεται ακριβώς στο να είναι αναγώγιμος σε σύνολα ιδιοτήτων, τα οποία οι αλγόριθμοι ψηφιακών εφαρμογών μπορεί να τα γνωρίζουν καλύτερα και από τον ίδιο. Αυτό, όμως, συνιστά μια υπαγωγή της συνειδητότητας και σωματικότητας στη νοημοσύνη και εντέλει μια απώλεια της πρωτοκαθεδρίας του ανθρώπινου υποκειμένου έναντι της τεχνητής νοημοσύνης της ψηφιακής τεχνολογίας. Όταν τα ανθρώπινα υποκείμενα σήμερα ανάγονται σε ψηφιακά προφίλ που αποτελούν σύνολα ιδιοτήτων, τα οποία έχουν διάδραση με άλλα προφίλ, που αποτελούν άλλα σύνολα ιδιοτήτων, τότε χάνεται η προνομιακότητα της συνείδησης και της συγκεκριμένης σωματικότητας με την οποία αυτή συνδέεται, και πρυτανεύει ο χειρισμός αφηρημένων πληροφοριών στις οποίες η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να είναι καλύτερη από την ανθρώπινη.
Η προτεραιότητα της νοημοσύνης έναντι της συνείδησης και της σωματικότητας οδηγεί σε μία ιδιαίτερη ανθρωπολογία όπου οι ίδιοι οι άνθρωποι αξιολογούνται ως επεξεργαστές πληροφοριών. Σύμφωνα με μια παρόμοια θεώρηση τα πάντα είναι αλγόριθμοι: ακόμη και τα συναισθήματα, τα βιώματα ή οι σκέψεις μπορούν να αναχθούν σε αλγόριθμους, με τους οποίους ο άνθρωπος προσπάθησε να επιβιώσει στο περιβάλλον του και να πετύχει τις σκοπιμότητές του. Οπότε η βαθύτερη οντολογία είναι τρόπον τινά οι αλγόριθμοι, ενώ τα συναισθήματα, τα βιώματα και οι συγκεκριμένες σωματικές διαδράσεις είναι το επιφαινόμενο ή το εποικοδόμημα. Στη θεώρηση αυτή συμπράττουν θαυμαστά αφενός η σύγχρονη απογείωση της Πληροφορικής και αφετέρου ένας ορισμένος βιολογιστικός αναγωγισμός σε ορισμένες συνήθως εξελικτικιστικές θεωρίες, οι οποίες προσπαθούν να μας πείσουν ότι ακόμη και στο βιολογικό επίπεδο ο άνθρωπος λειτουργούσε ήδη ως ένα σύστημα διαχείρισης αλγορίθμων και πληροφοριών. Με αυτόν τον τρόπο, μέσω ενός παρόμοιου βιολογιστικού αναγωγισμού είναι ο ίδιος ο άνθρωπος που κατασκευάζεται «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» της ψηφιακής τεχνολογίας που έχει ο ίδιος παραγάγει. Προϊόντα της ανθρώπινης δημιουργικότητας όπως η πληροφορική ως ικανότητα διαχείρισης αλγορίθμων υψώνονται σε ένα είδος τελεολογίας που κρίνει εκ των υστέρων τον άνθρωπο ως ένα ατελές σύστημα σε σχέση με τις δυνατότητες των κατασκευασμάτων του. Ζούμε σήμερα έναν εκχυδαϊσμένο «νιτσεϊσμό» της Πληροφορικής. Ο «άνθρωπος» θεωρείται ως ένα παρωχημένο ον που οφείλει να κάνει την αυθυπέρβασή του στην κατεύθυνση ενός «Υπερανθρώπου» που στην ουσία είναι η μονομερής πρόταξη ορισμένων χαρακτηριστικών της ανθρώπινης διάνοιας, όπως η διαχείριση πληροφοριών και αλγορίθμων. Ό,τι περισσεύει από τον βιολογικό αναγωγισμό πετιέται ως άχρηστο και η Πληροφορική αναδεικνύεται σε τελεολογία της Βιολογίας. To ενδιαφέρον είναι ότι σε αυτή την τελεολογία ο άνθρωπος θα αυθυπερβαθεί και θα αντικατασταθεί από κάτι μετα-ανθρώπινο.
Διαδίκτυο των Πραγμάτων και των Σωμάτων
Ένα παράδειγμα αυτού του μετα-ανθρωπισμού είναι το λεγόμενο «Διαδίκτυο των Πραγμάτων» (Internet of Things), το οποίο σημαίνει ότι θα είναι συνδεδεμένα στο Διαδίκτυο όχι μόνο άνθρωποι με τους υπολογιστές τους, αλλά πράγματα, κυρίως συσκευές με αισθητήρες, όπως αυτοκίνητα, οικιακές συσκευές, λ.χ. ψυγεία, συστήματα ασφαλείας με κάμερες, κλιματιστικά κ.ο.κ. και θα ανταλλάσσουν πληροφορίες μεταξύ τους. Το Διαδίκτυο των Πραγμάτων μπορεί να επεκταθεί και σε σώματα ανθρώπων και ζώων με εγκατάσταση μικροσυσκευών και αισθητήρων εντός των ίδιων των σωμάτων. Το Διαδίκτυο των Πραγμάτων ομοιάζει ειρωνικά με μια μεταμοντέρνα εκδοχή ανιμισμού. Μόνο που πλέον δεν είναι ότι «τα πάντα έχουν ψυχή», όπως στις αρχαίες παγανιστικές εκδοχές του ανιμισμού, αλλά ότι τα πάντα ανταλλάσσουν πληροφορίες μέσα σε μία συνεχή ροή. Αυτό τρόπον τινά θα σημάνει την απόλυτη υποταγή της συνειδητότητας και σωματικότητας στη νοημοσύνη και την πληροφορία, καθώς τα ίδια τα σώματα και τα πράγματα θα έχουν νόημα μόνο στον βαθμό που θα ανταλλάσσουν αφηρημένα κομμάτια πληροφορίας. Η συνειδητότητα και η σωματικότητα θα είναι κάτι σαν ένα περιττό παρακολούθημα μιας αυτονομημένης ροής πληροφοριών που θα έχει καταστεί αυτοσκοπός. Για να φέρουμε ένα παράδειγμα από τη χριστιανική ζωή, θα είναι σαν ένα μηχάνημα να εκτελεί το κομποσχοίνι ως αυτοσκοπό, ενώ το αν η ανθρώπινη συνείδηση και σωματικότητα θα μετέχει στη νοερά προσευχή ή όχι θα είναι ένα δευτερεύον συμβεβηκός. Έτσι λ.χ. η διάδραση της συνείδησης και του σώματός μου με το περιβάλλον θα είναι το συγκριτικά άχρηστο, ενώ οι πληροφορίες που θα ανταλλάσσουν οι αισθητήρες εντός του σώματός μου με το Διαδίκτυο, θα είναι το μείζον. Σε έναν παρόμοιο κόσμο οι ανθρώπινες συνειδήσεις και σώματα θα είναι απλώς οι φορείς ανταλλαγής πληροφοριών που θα είναι αυτοσκοπός, με τρόπο παρόμοιο που σε έναν βιολογικό αναγωγισμό, τα ανθρώπινα σώματα είναι απλώς φορείς των πληροφοριών των «εγωιστικών» γονιδίων, η μετάδοση των οποίων αποτελεί τον αυτοσκοπό της ζωής.
Μια άλλη συνιστώσα αυτού του φαινομένου θα είναι ότι ορισμένοι επίλεκτοι υπεράνθρωποι με τεχνικά αυξημένες δυνατότητες ευφυίας θα είναι σε προνομιακή σχέση με τις πληροφορίες που θα ανταλλάσσονται, αναβιώνοντας σε μια μεταμοντέρνα εκδοχή ιεραρχικά συστήματα, όπως η φεουδαρχία του Μεσαίωνα ή το σύστημα των καστών. Όπως λ.χ. στον μεσαιωνικό κόσμο οι σημαντικές μάχες γίνονταν μεταξύ ιπποτών, αλλά και τα ερωτικά μυθιστορήματα αφορούσαν στον κόσμο της αριστοκρατίας, έτσι και στο μέλλον μπορεί ο πόλεμος και ο έρωτας να επιστρέψουν στις ελίτ, μόνο που θα πρόκειται για μια ελίτ που θα έχει αυθυπερβεί το ανθρώπινο. Σημειωτέον ότι η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία δεν ευνοεί τη μοναξιά και τον σολιψισμό, όπως ίσως η τεχνολογία της πρώτης φάσης της Βιομηχανικής Επανάστασης που διέλυσε τις αγροτικές κοινότητες, αλλά, αντιστρόφως, τη συνεχή σύμπηξη νέων κοινοτήτων. Μόνο που πρόκειται για κοινότητες όχι κατ’ ανάγκη ενσώματης παρουσίας, αλλά ανταλλαγής πληροφοριών, οι οποίες κατακερματίζουν το υποκείμενο σε μια πολλαπλότητα ανήκειν σε πολλές κοινότητες, όσες και οι διαφορετικές ιδιότητές του. Εξάλλου, ο «κοινοτικός» ή και οιονεί «δημοκρατικός» χαρακτήρας αυτών των πολλαπλών κοινοτήτων δεν αναιρεί έναν βαθύτερο διχασμό σε μια κάστα ανθρώπων που θα έχουν προνομιακή πρόσβαση στην πληροφορία και σε μία κάστα που θα έχουν την πρόσβαση των «κοινών θνητών».
Η διαλεκτική ανάδυση νέων αξιών
Αυτό που θα μπορούσε να παρατηρήσει κανείς είναι ότι η ιστορία της ανθρώπινης σκέψης και πνεύματος συχνά βαίνει διαλεκτικώς προς την κυρίαρχη τάση στην τεχνολογία και την οικονομία ή και κοινωνία/ πολιτική. Μία τεχνολογική και οικονομική ή κοινωνικοπολιτική εξέλιξη μπορεί να δημιουργήσει ως αντίδραση μία νέα αξία. Ένα πολύ χαρακτηριστικό οικείο παράδειγμα είναι ότι η έννοια της ελευθερίας στη σύγχρονη μεταβιομηχανική Θεολογία του προσώπου έχει σημαντικές διαφορές από αντίστοιχες κατανοήσεις της ελευθερίας στον Μεσαίωνα ανατολικό ή δυτικό. Οι Βυζαντινοί λ.χ. αντιλαμβάνονταν το ιδιαζόντως ανθρώπινο με όρους νοερού, λογικού και αυτεξουσίου. Όταν, όμως, διαβάζει κανείς Ντοστογιέφσκι, όπως λ.χ. τις Σημειώσεις από το Υπόγειο, βρίσκει την ιδέα ότι μια μαθηματική αλήθεια, όπως το 2+2=4, «καταπιέζει» την ελευθερία του ανθρώπου. Αυτό είναι μια αρκετά νέα κατανόηση της ελευθερίας άγνωστη στον μεσαιωνικό άνθρωπο. Στον Μεσαίωνα αυτοί που έφτασαν πιο κοντά σε μια παρόμοια σκέψη ήταν είτε ανήκοντες στην αίρεση του Μονοθελητισμού, όπως ο Πύρρος Κωνσταντινουπόλεως, είτε ορισμένοι νομιναλιστές του ύστερου σχολαστικισμού. Η γενική συναίνεση ήταν μάλλον ότι δεν υπάρχει τίποτα το «ηναγκασμένον» στις νοερές αλήθειες, οι οποίες μάλλον ανήκουν στον χώρο της ελευθερίας. Σήμερα, όμως, η ιδέα ότι η μαθηματική αναγκαιότητα αποτελεί μία πρόκληση για την προσωπική ελευθερία μας είναι πολύ διαδεδομένη στον χριστιανικό περσοναλισμό. Τι μεσολάβησε; Η γνώμη μας είναι ότι αυτό που άλλαξε είναι μάλλον η Βιομηχανική Επανάσταση ως ισχυρή πραγμάτωση της μαθηματικοποιημένης φυσικής της νεωτερικότητας, η οποία οδήγησε σε μία μεγάλη εμπειρία απανθρωποποίησης. Απέναντι σε αυτήν την εμπειρία, οι ανθρώπινες αξίες άλλαξαν διαλεκτικώς και η «νοερά ανάγκη» που στον Μεσαίωνα μάλλον φάνταζε απελευθερωτική, σήμερα περισσότερο αποτελεί μία πρόκληση για τη νέα έννοια ελευθερίας που πλέον έχουμε. Είναι, κατά τη γνώμη μας, πολύ πιθανόν ότι η περαιτέρω απανθρωποποίηση του ανθρώπου από την ψηφιακή τεχνολογία θα οδηγήσει σε νέες αξίες και εννοήσεις, που έχουν ήδη εν μέρει αρχίσει, αλλά μας είναι αδύνατον να συλλάβουμε τώρα την πλήρη εμβέλειά τους.
Αυτές οι νέες αξίες συχνά μπορεί να είναι διαλεκτικές προς την κυρίαρχη τεχνολογία, αλλά, δυστυχώς ή ευτυχώς, όχι πάντα επαναστατικές. Μπορεί να είναι λ.χ. αναιμικές επανακτήσεις σε ένα «πνευματικό» επίπεδο, όσων χάνονται στην «πραγματική» ζωή. Γενικότερα, θα διακρίναμε τις νέες αξίες που αναδύονται σε α) γραμμικές, β) διαλεκτικές, γ) επαναστατικές. Ορισμένες μπορεί να συνδυάζουν χαρακτηριστικά των ως άνω κατηγοριών. Ας φέρουμε ορισμένα παραδείγματα. Στον σημερινό διαδικτυακό λόγο τρεις από τις πλέον κυρίαρχες αξίες που αναδύονται είναι η βιωματικότητα, η αυθεντικότητα και η λεγόμενη «ψαγμενιά». Η βιωματικότητα και η αυθεντικότητα είναι αξίες μάλλον διαλεκτικές προς την τεχνολογία του Διαδικτύου, αλλά όχι οπωσδήποτε επαναστατικές. Και οι δύο έχουν μεγάλη σχέση με τη συνειδητότητα και τη σωματικότητα, οι οποίες, όπως είδαμε, βρίσκονται σε σύγκρουση με τη νοημοσύνη2. Βιωματικός είναι όποιος μιλάει για το προσωπικό του συνειδητό και ενσώματο βίωμα που έχει έναν χαρακτήρα πολύ ιδιαίτερο και μοναδικό σε αντίθεση με την αφαίρεση των διαδικτυακών αλγορίθμων. Αυθεντικός είναι ο βιωματικός, αλλά και όποιος είναι πιο σπάνιος, δεν αναδεικνύεται από τους αλγόριθμους, και μπορεί να προσδώσει μία βαθύτερη μη αφηρημένη γνώση. Οι αξίες της βιωματικότητας και της αυθεντικότητας είναι διαλεκτικές προς την κυρίαρχη ψηφιακή τεχνολογία γιατί προάγουν τη συνειδητότητα και τη σωματικότητα έναντι της νοημοσύνης και της πληροφορίας, δεν είναι, όμως, οπωσδήποτε επαναστατικές. Συχνότατα η βιωματικότητα και η αυθεντικότητα είναι ξεθυμασμένες ή ντεκαφεϊνέ εκδοχές αυτού που ήταν άλλοτε το βίωμα και η αυθεντία, όταν ακριβώς δεν θεματοποιούνταν ως «βίωμα» και ως «αυθεντία». (Ο Σλάβοϊ Ζίζεκ θα πήγαινε ακόμη πιο πέρα, λέγοντας ότι η ίδια η έννοια της «αξίας», που χρησιμοποιούμε σήμερα, όταν λ.χ. λέμε «οι χριστιανικές αξίες» κ.ο.κ. είναι μία σύγχρονη ντεκαφεϊνέ έννοια, ενώ ο παραδοσιακός άνθρωπος δεν θα μιλούσε ποτέ για αξίες. Για «αξίες» στον πληθυντικό μιλάμε, όταν μια «αξία» δεν είναι πλέον ένας αυτονόητος σκοπός της κοινότητας).
Το σημερινό Φέισμπουκ είναι ο χώρος όπου θάλλουν τα «βιωματικά ποστ», γραφόμενα από τους λεγόμενους «βιωματικατζήδες», οι οποίοι μεταδίδουν μαζικώς συγκεκριμένες βιωματικές εμπειρίες από την καθημερινότητά τους, επιμένοντας στα ιδιαίτερα διδάγματα που μπορούμε να αποκομίσουμε από αυτό το ακραίο επιμέρους. Βεβαίως, τα «βιωματικά ποστ» είναι διαμεσολαβημένα από τη μη επαληθεύσιμη αφηγηματική οπτική του «βιωματικατζή» και τον σχετικό ναρκισισμό του, καθώς εκτίθεται στην «αγορά» των λάικς, καθιστώντας τα συχνά δοκιμές του φαντασιακού. Είναι πολύ ενδιαφέρον να παρατηρήσουμε ότι στο σύγχρονο Διαδίκτυο η αφηρημένη πληροφορία πάει συχνά χέρι χέρι με τη συγκεκριμένη αφήγηση. Λ.χ. όσοι έχουν μία οποιαδήποτε εμπειρία, ποστάρουν στο Διαδίκτυο τις αφηρημένες πληροφορίες σχετικά με την αξιολόγησή της στο πλαίσιο της καθολικής ανταλλαγής πληροφοριών και μια ποσοτικοποιημένη βαθμολογία, αλλά συχνότατα θα γράψουν και μια πολύ εξομολογητική συγκεκριμένη αφήγηση για το πώς την προσέλαβαν. Ένα άλλο παράδειγμα είναι το πώς λαμβάνει χώρα ο έρωτας στο Διαδίκτυο: Αφορμή συγκροτήσεως διαδικτυακών ζευγαριών μπορεί να είναι ένας αφηρημένος αλγόριθμος σε ένα σάιτ γνωριμιών, το οποίο «ζευγαρώνει» άτομα με παρόμοιες ή συμπληρωματικές αφηρημένες ιδιότητες, μπορεί, όμως, να είναι και ο πολύ ιδιαίτερος τρόπος που έχει κάποιος να αφηγείται ή να κάνει χιούμορ, αυτό που λέγεται η «περσόνα» του εν λόγω ανθρώπου, ή, ακόμη, και η ανακάλυψη της διαλεκτικής σχέσης μεταξύ της περσόνας και του «σωματικού» εαυτού, όταν θα γίνει η εκ του σύνεγγυς γνωριμία. Εν ολίγοις, πληροφορία και αφήγηση είναι μάλλον δύο συμπληρωματικές όψεις του σύγχρονου Διαδικτύου, με την πληροφορία, όμως, να έχει τον πρώτο λόγο και την αφήγηση να είναι συνήθως ένα ηδυσμένο ποίκιλμα. Η «ψαγμενιά» είναι μια άλλη σύγχρονη αξία, που είναι άλλοτε διαλεκτική και άλλοτε ακόμη και γραμμική ως προς την ψηφιακή τεχνολογία. Διαλεκτική, γιατί ο «ψαγμένος» μπορεί να είναι συχνά ο κυνηγός της ενσώματης εμπειρίας ή του σπάνιου και δυσθήρατου έναντι της μαζικότητας των αλγορίθμων. Από την άλλη, όμως, οι αλγόριθμοι εξασφαλίζουν ακριβώς την πολύ μεγάλη ακρίβεια της εξατομίκευσης, οπότε ο σύγχρονος ψηφιακός άνθρωπος είναι ακριβώς ο λεπτουργημένος, αυτός που έχει σμιλεύσει ιδιαίτερα γούστα έως εσχάτου βαθμού λεπτομέρειας. Βιωματικότητα, αυθεντικότητα και «ψαγμενιά» φαίνονται να είναι, λίγο πολύ, αναπληρώσεις για τη χαμένη προ-ψηφιακή αμεσότητα. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει στη σχέση μεταξύ «ελευθεριότητας» και «ελευθερίας». Ο άνθρωπος που καλλιεργείται στην ψηφιακή εποχή είναι ο «ελευθέριος», αυτός που έχει αμέτρητες επιλογές αυτοπροσδιορισμού λ.χ. στον ερωτικό του προσανατολισμό ή σε άλλες μορφές αυτοπραγμάτωσης, όπως η εργασία. Ταυτοχρόνως, είναι ένας άνθρωπος που παρακολουθείται τόσο εξονυχιστικά η ελευθεριότητά του από το ψηφιακό Πανοπτικόν, ώστε να του στερείται ακριβώς η δυνατότητα επανάστασης, η μοναδική όντως πραγμάτωση μιας ελευθερίας που έχει απωλεσθεί μέσα στην απειροδύναμη πλην αλυσιτελή ελευθεριότητα. Ελευθέριος είναι ο άνθρωπος που θα μπορεί να επιλέξει μεταξύ μιας μεγάλης πληθώρας ερωτικών προσανατολισμών, που του προσφέρει η λεπτομερής ψηφιακή κατηγοριοποίηση, αλλά δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει αντάρτης σε ένα βουνό ή αναχωρητής σε ένα σπήλαιο, καθώς το Πανοπτικόν της παρακολούθησης, ενεργητικής και παθητικής, θα τον ακολουθεί παντού.
Το δώρο της τυχαιότητας
Προσπαθώντας να ανιχνεύσουμε το «ιδιαζόντως ανθρώπινον» στην ψηφιακή εποχή, βλέπουμε πώς τα όρια θολώνουν τόσο προς την κατεύθυνση της μηχανής, όσο και προς αυτήν του ζώου. Προς την κατεύθυνση της μηχανής λόγω της σταδιακής ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και της ενθέσεως μηχανικών εξαρτημάτων στους ανθρώπους, καθιστώντας τους υβριδικά μέλη ενός μελλοντικού Διαδικτύου των Πραγμάτων και των Σωμάτων. Το θόλωμα των ορίων με τα ζώα έγκειται ότι στην προσπάθεια να διαφοροποιηθεί από τις μηχανές τα στοιχεία της «ανθρωπιάς» που θα βρίσκει ο άνθρωπος ως δικά του, όπως η συνειδητότητα, η σωματικότητα, η αξία του λάθους, η επισφάλεια, είναι στοιχεία που μάλλον τα μοιράζεται με τα ζώα, αντί να τον διαφοροποιούν από αυτά. Η «ανθρωπιά» είναι παραδόξως συγγενής με τη ζωικότητα και ο μοναδικός λόγος που την ονομάζουμε «ανθρωπιά», είναι ότι θεωρούμε υπορρήτως τον φορέα της ως ανώτερο από το ζώο κατά μία περίεργη ταυτολογία.
Το ιδιαζόντως ανθρώπινον θα μας απασχολήσει, λοιπόν, με νέους τρόπους στα χρόνια που θα έρθουν. Και εδώ η εκκλησιαστική αναζήτηση θα έγκειται στο να αρθρώσουμε και πάλι τη σημασία που έχει η διάδραση με τον τυχαίο πλησίον και όχι με αυτόν που μας έχουν υποδείξει οι διαδικτυακοί αλγόριθμοι. Αυτό που θα μπορεί να προσφέρει η Εκκλησία θα είναι το δώρο της τυχαιότητας, να συνυπάρξουμε, δηλαδή, με τον τυχαίο άλλο, με τον οποιοδήποτε άλλο και όχι με αυτόν που απλά μας ταιριάζει. Στη Θεολογία μας επείγει να διατυπώσουμε τους τρόπους με τους οποίους ο Χριστός προσλαμβάνει τη ζωικότητα, ήτοι όχι μόνο τον νου και τον λόγο, το αυτεξούσιον, αλλά και τη σωματική επισφάλεια, τη συγκεκριμενότητα της εμπειρίας,καθώς και το πώς συγχωρείται εντός του Σώματος του Χριστού το ανθρώπινο λάθος. Χωράνε τα ζώα στην πρόσληψη της κτιστότητας από τον Χριστό; Και τι γίνεται με τις μηχανές και την τεχνολογία; Από την άλλη, είναι σημαντικό να δούμε πώς θα εντοπίσουμε το «ιδιαζόντως ανθρώπινον» στον διάλογο του ανθρώπου με τον Θεό,έτσι ώστε ο άνθρωπος να μην ορίζεται από τις ιδιότητές του, στις οποίες επιμένει τόσο ο βιολογικός αναγωγισμός, όσο και η Πληροφορική, αλλά από την εν Θεανθρωπίνῳ διαλόγῳ προσδοκία του για μια πληρέστερη αλήθευσή του στο μέλλον.
1 Για την ενδιαφέρουσα αυτή σκέψη, βλ. Yuval Noah Harari, Homo Deus, Μια Σύντομη Ιστορία του Μέλλοντος, εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2017, (μετάφραση: Μιχάλης Λαλιώτης), σ. 105 (τίτλος πρωτοτύπου: Homo Deus. A Brief History of Tomorrow, Penguin Random House, Νέα Υόρκη 2015).
2 Ό.π., σ. 392.
πρώτη δημοσίευση στο περιοδικό Σύναξη τχ.147 (Σεπτέμβριος 2018) σ. 30-38.
πηγή: Aντίφωνο
Eξαιρετικό κείμενο με απίθανη θεματολογία, που πρέπει να συζητηθεί ΄για να πάμε μπροστά.
https://www.anixneuseis.gr/?p=203895
Τι θα γινόταν αλήθεια αν όλα τα ζώα εκτροφής μπορούσαν να είχαν άποψη και να αποφάσιζαν πως δεν επιθυμούν να βρίσκονται στο μενού των ανθρωπων ; Το ότι δεν το επιθυμούν, είναι σίγουρο, αλλά πως να εο εκφράσουν ; Κι αν το εκφράσουν πως να ληφθεί υπόψιν, αφού η φύση των πραγμάτων είναι τέτοια ώστε το μεγάλο ψάρι να τρώει το μικρό και πάει λέγοντας ; Θεμελιώδεις αντινομίες μέσα στην ίδια τη φύση. Κανένα πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί αν δεν αλλάξει ο τρόπος λειτουργίας της φύσης , η οποία ξεβράζει συνεχώς προβλήματα που γιγαντώνονται μέσα στις κοινωνίες και την παγκόσμια σκηνή.
Δύο τινά μπορούν να συμβούν . Η να συμβιβαστούμε με τη φύση των πραγμάτων γιατί “έτσι τα έφτιαξε ο θεός” ή ‘γιατί έτσι είναι”, η να επιμείνουμε για μια ριζική αλλαγή ισορροπιών, τουτέστιν να έρθουν στην πρωτοκαθεδρία οι συναισθηματικές δυνάμεις της έμβιας φύσης , χωρίς τις οποίες δεν υφίσταται ζωή αλλά και Νόηση.
Προφανώς αυτές οι δύο επιλογές ανταποκρίνονται σε διαφορετικούς “αλγόριθμους”, για να τα συνδέσω αυτά με το κείμενο του κ. Σκλήρη.
Στις πρώτες δύο παραγράφους του κ. Σκλήρη, κάτω από τα μπολντ, φαίνεται εναργώς το μέγεθος του προβλήματος. Ωστόσο, η βιομηχανική εκτροφή και ο ειδισμός με όλα τους τα παρελκόμενα , είναι δυνατότητες που έδωσε η ίδια η φύση που κι αυτή λειτουργεί εν πολλοίς μ’ έναν μαθηματικό τρόπο εξ’ ου και μπορεί να μελετάται επιστημονικά αλλά και να μανιπουλάρεται τεχνολογικά. Απλώς οι ανθρώπινες κοινωνίες “το τερμάτισαν” (όπως και οι ΗΠΑ) -δηλαδή απογείωσαν κάποιες εγγενείς ιδιότητες της φύσης. Η τροφική αλυσίδα είναι πρόδρομος της βιομηχανικής εκτροφής αλλά και προ του ανθρώπου κάποια είδη επικρατούσαν έναντι άλλων (πρόδρομος του ειδισμού κατάσταση).
Το να επιστρέψουμε σε προ βιομηχανοποίησης μορφές εκτροφής ή στη χορτοφαγία, θα μπορούσε να επιλύσει ή μάλλον να βελτιώσει εντελώς επιφανειακά κάποια προβλήματα με την έννοια του περιορισμού κάποιων ακραίων υπερβολών, ωστόσο το υπαρξιακό πρόβλημα θα παρέμενε ακέραιο. Ακόμα και να επέστρεφε η φύση στην προ ανθρώπινου πολιτισμού “ισορροπία” της, το πρόβλημα θα το κουβαλούσε μέσα της εγγενώς καθώς θα υφίστατο ακόμα η αντινομία ανάμεσα στο πρακτικώς(μαθηματικώς αναγκαίο) και ανάμεσα στην επιθυμία των έμβιων όντων για ζωή και δη ευχάριστη κι ελέυθερη, ένεκα των συναισθημάτων και της νόησης που αναδύνται σταδιακά μέσα απ’ τα έμβια όντα.
Για την τρίτη παράγραφο , να πει κανείς ότι είναι ντροπή που έπρεπε να περιμένουμε τα βέγκαν και άλλα κινήματα για να συνειδητοποιήσουμε τη συγγένειά μας με τα ζώα . Μια ματιά μόνο στο πρόσωπο ενός γορίλλα θα μας έπειθε προ χιλιάδων ετών και προ άπειρων θεολογιών ότι έχουμε κοινή καταγωγή. Αν υπάρχει κάποια διαφοροποίηση του ανθρώπου από τα ζώα είναι στην ευθύνη που φέρει λόγω των ακόμα πιο σύνθετων και διευρυμένων δυνστοτήτων του. Ευθύνη όχι για το πως εξελίχθηκε η φύση, αφού αυτό συνέβη παντελώς ερήμην του ανθρώπου, αλλά ευθύνη για την περαιτέρω εξέλιξή της προς μια άλλη κατεύθυνση πιο συμβατή με τον συναισθηματικό κόσμο των εμβίων όντων. Με αυτήν την έννοια η τεχνητή νοημοσύνη αν και πολύ πιο πολύπλοκη με μεγαλύτερες δυνατότητες απ’ αυτες του ανθρώπου, αδυνατεί να αναλάβει την ευθύνη για ό, τι βρίσκεται “κάτω” απ’ αυτήν, αφού στερείται αίσθησης και συναισθημάτων. Η ευθύνη και η ελευθερία αλλά και η αγάπη είναι όλα παράγωγα του συναισθήματος, γι’ αυτό λέμε “με αίσθηση/αίσθημα ευθύνης” ή “αίσθηση ελευθερίας” κλπ. Η τεχνητή νοημοσύνη και οι μηχανές δεν είναι άτρωτες, ούτε αλάνθαστες, δεν είναι συνεπώς αυτό που τις διαφοροποιεί απ’ τον άνθρωπο, αλλά και να υποστούν βλάβη δεν την συναισθάνονται.
Αλλά το εκπληκτικό είναι, ότι αν ο Θεός και οι “Αγγελοι” βρίσκονται “πάνω” απ’ τον άνθρωπο ως προς τις δυνατότητες και την ευρύτητα της διανοίας, τίνι τρόπο επιδεικνύουν “αίσθηση ευθύνης” ; Και ναι μεν ο άνθρωπος δεν υπήρχε προ της εξέλιξης του κόσμου ώστε να έχει αίσθηση ευθύνης για το πως ο κόσμος ξεδιπλώθηκε, αλλά δεν ισχύει το ίδιο για τον Θεό και τους Αγγέλους, που προϋπήρχαν του ορατού κόσμου κατά την θεολογική εκδοχή. Ποιός λοιπόν αναλαμβάνει, ΝΙΩΘΕΙ την ΕΥΘΥΝΗ για την αναγκαστική ύπαρξη της τροφικής αλυσίδας που είναι η αιτία πολλών κακών εξ’ απόψεως συναισθημάτων των έμβιων όντων ; Εδώ παρουσιάζεται ο Θεός και οι Άγγελοι απολύτως ανεύθυνοι , αφού επιστρατεύθηκαν ο “Διάβολος” και η “κακία των ανθρώπων” ως τελικοί αποδέκτες μιας ευθύνης που είναι αδύνατον να τους ανήκει. Για τους μεν ανθρώπους γιατί δεν υπήρχαν προ τροφικής αλυσίδας κλπ , για τον Διάβολο δε, γιατί ανάγεται σε Δημιουργός ολόκληρου του συστήματος της φύσης με τον θεό και τους αγαθούς Αγγέλους ως απαθείς αμέτοχοι ανεύθυνοι παρατηρητές μιας βίαιης διαδικασίας.
Ωστόσο, τ εκπληκτικό είναι πως είτε μιλάμε για υπερεξελιγμένη τεχνητη νοημοσύνη, ως προϊόν του ανθρώπου που μάλιστα τον υπερβαίνει, είτε μιλάμε για άπειρης διανοίας θεό και αγγέλους που “δημιούργησαν” τον κόσμο – το κοινό σημείο παραμένει, ότι η μεν (τεχν νοημ) και οι δε αδυνατούν ν’ αναλάβουν την ευθύνη για την τροφική αλυσίδα κλπ. που είναι εγγενές πρόβλημα της φύσης.
Θα διαφωνήσω με την αντιδιαστολή νοημοσύνης-συνείδησης, γιατί εδώ προφανώς ως νοημοσύνη εννοείται το λογιστικό, μαθηματικό, γνωστικό της σκέλος – πολιτισμικό κατάλοιπο Όμως το συναίσθημα είναι εξίσου νοημοσύνη, όπως λέμε συναισθηματική νοημοσύνη. Τα δύο αυτά μαζί καθώς συνεργάζονται και συμπλέκονται μεταξύ τους παραγουν την Γενική Νοημοσύνη που την έχουν ως ποιότητα και τα ζώα αν και σε μικρότερο βαθμό απ’ ό, τι ο άνθρωπος. Μόνο η Γενική νοημοσύνη μπορέι να θεωρηθεί Συνείδηση – όχι η συναιθσηματική νοημοσύνη από μόνη της. Η Συνείδηση προκύπτει μέσα απ την συνεργασία μαθηματικής και συναισθηματικής νοημοσύνης αλλά και βούλησης που αν δεν είναι ανεξάρτητηο μέγεθς, συνδέεται οπωσδήποτε με το συναίσθημα. Η πίστη λοιπόν σ’ έναν θεό αγάπης που δείχνει να μην συνειδητοποιεί ποιός γιατί και πως προέκυψε κάτι βάρβαρο όπως η τροφική αλυσίδα , είναι μια πίστη πολύ κατώτερη των περιστάσεων.
Όσο για το διαδίκτυο των πραγμάτων και τις κάστες κλπ, όχι ότι μέχρι τώρα η φύση ήταν “δίκαιη”. Να βλέπουμε ότι όλα τούτα τα “νέα” φαινόμενα είναι απλώς η εξεζητημένη και υπερβολική εκδοχή ενός προ”υπάρχοντος συστήματος.
Για το κομμάτι “Η διαλεκτική ανάδυση νέων αξιών ” :
“‘Όταν, όμως, διαβάζει κανείς Ντοστογιέφσκι, όπως λ.χ. τις Σημειώσεις από το Υπόγειο, βρίσκει την ιδέα ότι μια μαθηματική αλήθεια, όπως το 2+2=4, «καταπιέζει» την ελευθερία του ανθρώπου. Αυτό είναι μια αρκετά νέα κατανόηση της ελευθερίας άγνωστη στον μεσαιωνικό άνθρωπο”
Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πληροφορία.
“Είναι, κατά τη γνώμη μας, πολύ πιθανόν ότι η περαιτέρω απανθρωποποίηση του ανθρώπου από την ψηφιακή τεχνολογία θα οδηγήσει σε νέες αξίες και εννοήσεις, που έχουν ήδη εν μέρει αρχίσει, αλλά μας είναι αδύνατον να συλλάβουμε τώρα την πλήρη εμβέλειά τους.”
Μακάρι…. ευχάριστο που ακόμη ένας άνθρωπος το αναμένει.
Εξαιρετικά ενδιαφέρον το : “Οι αξίες της βιωματικότητας και της αυθεντικότητας είναι διαλεκτικές προς την κυρίαρχη ψηφιακή τεχνολογία γιατί προάγουν τη συνειδητότητα και τη σωματικότητα έναντι της νοημοσύνης και της πληροφορίας, δεν είναι, όμως, οπωσδήποτε επαναστατικές.” και όλη η παράγραφος, ΑΛΛΑ ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ;
“Ελευθέριος είναι ο άνθρωπος που θα μπορεί να επιλέξει μεταξύ μιας μεγάλης πληθώρας ερωτικών προσανατολισμών, που του προσφέρει η λεπτομερής ψηφιακή κατηγοριοποίηση, αλλά δεν θα μπορέσει ποτέ να γίνει αντάρτης σε ένα βουνό ή αναχωρητής σε ένα σπήλαιο, καθώς το Πανοπτικόν της παρακολούθησης, ενεργητικής και παθητικής, θα τον ακολουθεί παντού.”
ΝΑΙ αλλά και προ ψηφιακής τεχνολογίας, υπήρχε η διδασκαλία ότι ο θεός βλέπει και παρακολουθεί τα πάντα…
Μα γιατί θα πρέπει η Ελευθερία ν’ αναζητάται πάντα στα βουνά , στα σπήλαια , στις ερήμους ; Έστω ότι εξαπλώνεται παντού στη Γη ένα πνεύμα πραγματικής ελευθερίας των πάντων ακόμα και των ζώων, εν είδει όχι Νιτσεϊκής Χαρούμενης Επιστήμης αλλά εν είδει Χαρούμενου Συναισθηματικού Φωτός, κι όλα προσαρμόζονται σ’ αυτό το δεδομένο χωρίς να εξαϋλωθούν, χωρίς να καταστραφούν, τότε θα έχει ενδιαφέρον να δούμε ποιοί θα ήταν οι αντάρτες, οι αναχωρητές, οι ερημίτες και οι ασκητές της εποχής/πραγματικότητας εκείνης. Ποιοί θα ήταν οι “επαναστάτες” κι εναντίον ποίου πράγματος θα επαναστατούσαν ?
Πάντως για να μη γελιόμαστε, ένα τέτοιο χαρούμενο φως που θα σήμαινε την αυτο-οργάνωση εκ μέρους του Σύμπαντος , αυτοσυνειδησίας Γενικής Νοημοσύνης, δηλαδή αυτοσυνειδησίας/συνειδητότητας, αλλά και ΕΥΘΥΝΗΣ για της ίδιες του τις ενέργειες (που μόνο αυτό θα μπορούσε να ονομαστεί “Θεός”), θα ήταν το ΜΟΝΟΝ ΚΑΙΝΟΝ υπό τον ήλιο.Όλα τ’ άλλα είναι απλή ανακύκλωση – δηλαδή “Νέες εκδοχές παλιών (και φθαρμένων…) σχέσεων” όπως είναι και ο τίτλος του άρθρου.
Για τη τελευταία παράγραφο :
“Προς την κατεύθυνση της μηχανής λόγω της σταδιακής ανάπτυξης της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και της ενθέσεως μηχανικών εξαρτημάτων στους ανθρώπους, καθιστώντας τους υβριδικά μέλη ενός μελλοντικού Διαδικτύου των Πραγμάτων και των Σωμάτων.”
Ο Μετα-ανθρωπισμός είναι όντως ήδη προ πυλών και κανείς δεν μπορεί να τον σταματήσει γιατί δεν υπάρχουν εναλλάκτικές, ικανά αντίβαρα.
Ότι η Εκκλησία τώρα αλλάζει ρόλο και υποστηρίζει την….τυχαιότητα είναι στα πλαίσιο του “σε δουλειά να βρισκόμαστε” . Πράσινο ο κόσμος, Κόκκινο η Εκκλησία, Κόκκινο ο κόσμος, Πράσινο η Εκκλησία. Μέχρι τώρα η τυχαιότητα ήταν βρώμικη λέξη καθώς υποτίθεται πως ακόμα και η γέννηση παιδιών μέσα από μεθύσια και εγωϊσμούς ήταν “θελημα θεού” καθότι τίποτα δεν γίνεται χωρις τη θέλησή Του, ακόμα και οι σφαγές και οι παγκόσμιοι πόλεμοι, αφού “και οι τρίχες της κεφαλής του καθενός είναι μετρημένες” κλπ…..
“Στη Θεολογία μας επείγει να διατυπώσουμε τους τρόπους με τους οποίους ο Χριστός προσλαμβάνει τη ζωικότητα, ήτοι όχι μόνο τον νου και τον λόγο, το αυτεξούσιον, αλλά και τη σωματική επισφάλεια, τη συγκεκριμενότητα της εμπειρίας,καθώς και το πώς συγχωρείται εντός του Σώματος του Χριστού το ανθρώπινο λάθος. Χωράνε τα ζώα στην πρόσληψη της κτιστότητας από τον Χριστό; Και τι γίνεται με τις μηχανές και την τεχνολογία; Από την άλλη, είναι σημαντικό να δούμε πώς θα εντοπίσουμε το «ιδιαζόντως ανθρώπινον» στον διάλογο του ανθρώπου με τον Θεό,έτσι ώστε ο άνθρωπος να μην ορίζεται από τις ιδιότητές του, στις οποίες επιμένει τόσο ο βιολογικός αναγωγισμός, όσο και η Πληροφορική, αλλά από την εν Θεανθρωπίνῳ διαλόγῳ προσδοκία του για μια πληρέστερη αλήθευσή του στο μέλλον..”
Για την θεολογία επέιγουν πολλά θέματα τα οποία δυστυχώς τα βλέπει κατόπιν εορτής ως ουραγός. Καλά το ανθρώπινο λάθος, αλλα το λάθος της φύσης,η οποία δεν είναι τέλεια , πως συγχωρείται εντός του σώματος του Χριστού ; Η ανείπωτη βαρβαρότητα της τροφικής αλυσίδας συγχωρείται απ τον Χριστό ; Το απ’ αιώνων ερώτημα για το αν χωράνε τα ζώα στη πρόσληψη της κτιστότητας απ τον Χριστό, είναι πολύ αργά για ν’ απαντηθεί τώρα απ την θεολογία, τώρα που όλα έχουν απογειωθεί, ακριβώς γιατί δεν υπήρχαν απαντήσεις σοβαρές. Ποιά θέση έχουν τα ζώα στον Παράδεισο της θεολογίας και στη βασιλεία των ουρανών ; Μα και μόνον το ερώτημα ακουγόταν ως βλασφημία… Και σαφώς δεν θα είχαν καμιά θέση στους “ουρανούς” γιατί θα χρειάζονταν όπως και οι άνθρωποι ένα περιβάλλον συμβατό με τη σωματικότητά τους … Να μην απορούμε γιατί αναπτύχθηκε ανένοχα η βιομηχανική κτηνοτροφία , αφού ήδη η θεολογία κι ο Χριστός θεωρούσαν τα ζώα ως αναλώσιμα.
Το Σύμπαν υπό το βλέμμα της θεολογίας και του Χριστού ζει τη δική του απόλυτη ελευθεριότητα – κάνει ό, τι να’ναι , όπως να’ναι χωρίς σκοπό, νόημα, μέτρο, φροντίδα, συναίσθημα , συνείδηση -κι’ όποιον πάρει ο Χάρος. Ζώα κι’ανθρώπους ομού. Ακόμα και μηχανές , μόνο που αυτές δεν θα το αισθάνονται…
Ίσως λοιπόν το σύμπαν αναζητά μέσα από μας -τα έμβια όντα- να κινηθεί προς τη δική του ΑΙΣΘΗΣΗ ελευθερίας , αυτοπεριορίζοντας την ελευθεριότητά του, ίσως θέλει να κάνει τη δική του εσωτερική επανάσταση και να βρει έναν ΕΑΥΤΟ , μια ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ που να τα λαμβάνει ΟΛΑ υπόψιν κι όχι ό, τι αρπάξει η τυχαιότητα…
Ο Χριστός κατά την θεολογία πως μπορεί να βοηθήσει το Σύμπαν προς αυτή τη κατεύθυνση καθότι αδρανής και οργανική ύλη, ζώα, άνθρωποι, μηχανές ανήκουν σ’ ένα ενιαίο οικοσύστημα μ’ εσωτερικές αλληλεπιδράεις ; Χωράει όλόκληρο το σύμπαν στο σώμα του Χριστού ; Ή μόνο κομμάτια του ; Δηλαδή πρέπει το σύμπαν να είναι απαραιτήτως κατακερματισμένο για να προσληφθεί ; Ο Χριστός κυριολεκτικά “τρυγά” το σύμπαν παίρνοντας μόνο την αφρόκρεμα που είναι οι άνθρωποι ; Και δη μόνο τους καλούς εξ’ αυτών ; Να τους κάνει τι όταν όλη η υπόλοιπη ύπαρξη χαθεί άδοξα ;
Μα δεν χτίζονται ευτυχισμένες ουράνιες βασιλείες πάνω στα αποκαϊδια μιας ασύλληπτα μεγάλης δυστυχίας ασύλληπτα μεγάλου αριθμού εμβίων όντων που χρησίμευσαν ως “πειραματόζωα” της φύσης.
Υπολογίζεται ότι έχουν περάσει απ’ τη Γη κάπου 106 δισεκατομμύρια άνθρωποι απ την αρχή της ανθρωπότητας. Εντατική βιομηχανία κτηνοτροφίας θυμίζει καθότι όλοι αυτοί δεν είχαν την ελευθερία που τους άξιζε
Και δεν έχει αρχίσει καν η συζήτηση για την “πρόσληψη” των ζώων απ’ τον Χριστό . Η μόνη μέχρι τώρα γνωστή πρόσληψη είναι μέσω της τροφικής αλυσίδας…..
Πιστεύω ο καθένας να μπορέι να δει την σχέση ανάμεσα στα τερατώδη θεολογικά κενά και την εξέλιξη του κόσμου….
Η γνώμη του γράφοντος είναι για τα πανηγύρια.
Λέει: «η περαιτέρω απανθρωποποίηση του ανθρώπου από την ψηφιακή τεχνολογία θα οδηγήσει σε νέες αξίες και εννοήσεις».
Οι διάφοροι ανθρωπολογικοί τύποι είναι ψυχικές κατασκευές διαφορετικών κοινωνιών, διαφορετικών ως προς τα Νοήματα. Ο άνθρωπος ως άτομο δεν είναι σε θέση να κατασκευάσει ή να αναθεωρήσει Νοήματα. Η Δημιουργία δεν ανήκει στο στρώμα ύπαρξης των ξεχωριστών-ατομικών όντων αλλά στο στρώμα ύπαρξης της Κοινωνίας, του Έμείς. Το οποίο είναι το επίπεδο-τρόπος ύπαρξης του ελληνικού Όντος ή Αληθινής Ζωής.
Η «απανθρωποποίηση» της εποχής μας έχει επιπτώσεις στη ψυχή και τα μυαλά όλων μας. Από «κοινωνικά άτομα» που είναι ένα στρώμα ύπαρξης πιο κάτω από το «ιδιαζόντως ανθρώπινο» έχουμε κατέβει υπαρξιακή στιβάδα, στην εντελώς κλειστή στον εαυτό της ψυχική μονάδα, στην «τρελλή» ψυχή του όντος δι’ εαυτό. Εξ ού η τόση βία και οι ζωικού επιπέδου διεκδικήσεις για την ομοφυλοφιλία και τα ζώα.
Είναι προφανές ότι στο σημερινό ψυχικό επίπεδο σκυλίσιας ζωής δεν γίνεται το μυαλό μας να δει την «ανθρωπιά» όπως την έβλεπε μέχρι σήμερα η ελληνική πολιτισμική παράδοση. Και ο πλέον αμόρφωτος Έλληνας, μέχρι πρότινος, ήξερε πως Άνθρωπος γίνεσαι. Και το να γίνεις Άνθρωπος σήμαινε ρήξη με το γήινο επίπεδο ύπαρξης του απλώς έμβιου όντος, μεταμόρφωση σε ουράνιο όν.
Μόνο στα σημερινά μυαλά «η ανθρωπιά είναι συγγενής με τη ζωικότητα».
Η συνείδηση σύμφωνα με τα Νοήματα του ελληνικού πολιτισμού δεν είναι η συνήθης, στο επίπεδο της καθημερινότητας. Για να αποκτηθεί Συνείδηση χρειάζεται Κρίση και να έχουμε Κρίση πρέπει να έχουμε ξεφύγει από ψυχικό επίπεδο που είναι βιολογικά λειτουργικό και να έχουμε ενεργοποιήσει τον ΝΟΥ, το μέρος της ψυχής όπου εδράζεται ο θεϊκός ΛΟΓΟΣ.
Ο γράφων συγχέει τον ελληνικό πολιτισμό με τον δυτικό αναφερόμενος σε κοινή Αρχαιότητα και Μεσαίωνα και αναμασά την ψευδοεπιστημονική θέση την τότε σκέψη διαμόρφωναν οι συνθήκες αγροτικής κοινωνίας.
Ουδέποτε, στην ελληνική Αρχαιότητα και στην ελληνική Ορθοδοξία, ‘ύστατο «πάνω» από τον άνθρωπο ο ασώματος κόσμος των αγγέλων και ο Θεός’. Η Παράσταση του Κόσμου για το Νόημα του Όντος δεν είχε τίποτα «πάνω» από τον ενάρετο (ψυχικά ανοικτό) Άνθρωπο. Άνθρωπος και Άγγελοι και Θεός υπάρχουν στο επίπεδο της Αληθινής Ζωής, στο επίπεδο της Δημιουργού Ενέργειας. Η ακατάληπτη Ουσία του Πατρός είναι η «πίσω», αόρατη, πλευρά του Κόσμου. Και η απλώς έμβια ζωή των χωριστών-φθαρτών όντων, που τη διέπει το τυχαίο και αναγκαιότητα βρίσκονται μια στιβάδα κάτω.
Αν θέλει και μπορεί κάποιος να σκεφτεί ας δοκιμάσει ελληνικές πηγές και μάλιστα από το πρωτότυπο, χωρίς τις δυτικές παρερμηνείες. Με τα δυτικά Νοήματα δεν μπορούμε να κάνουμε ούτε ένα βήμα μπροστά. Μόνο θα κατρακυλάμε…
Mαρία Μ, χαίρε.
Αν και βρίσκω σκληρή την έκφραση ότι η γνώμη του γράφοντος είναι για τα πανηγύρια, θα συμφωνήσω μ’ αυτό που λες περί του ότι “Η «απανθρωποποίηση» της εποχής μας έχει επιπτώσεις στη ψυχή και τα μυαλά όλων μας. ”
Το περιβάλλον παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη όλων των όντων αλλά και του ανθρώπου οπωσδήποτε, ενώ ως περιβάλλον δεν νοείται μόνο το φυσικό αλλά και το πολιτισμικό/κοινωνικό/ψυχολογικό κλπ. Ωστόσο, ακόμα και το προ ανθρώπου φυσικό περιβάλλον , η φύση, δεν διακρίνεται για την ηθική της, που σημαίνει ότι η ίδια η ανθρωπότητα αναπτύχθηκε μέσα σ’ ένα δυσμενές για την νόηση και το συναίσθημα περιβάλλον . Η τροφική αλυσίδα απ την οποία εξαρτιόμαστε κι εμείς, δεν συνάδει με κάποια ανώτερου επιπέδου σκέψη αλλά δεν μπορούμε και να θεωρησουμε ότι τούτο συνέβη ερήμην του Νοός ή του “Πατρός”.
Θα μ’ ενδιέφερε ειλικρινά αν δεν σου κάνει κόπο, να περιγράψεις συνοπτικά πως περίπου θα ήταν ο κόσμος κατά την άποψή σου, αν ακολουθούσαμε τα Ελληνότροπα Νοήματα, χωρίς τη Δυτική στρέβλωση.Δεδομένου, ότι στον Ελληνικό πολιτισμό, δεν υπήρχε κάποια ομοφωνία ή κάποιος ενιαίος τρόπος σκέψης, αλλά μάλλον μια ποικιλία αντιφατικών απόψεων που προέκυψαν κατά την εξερεύνηση (με κριτική σκέψη) του Κόσμου.
Όποιες και να ήταν οι επιμέρους διαφωνίες, η ελληνική Σκέψη ήταν πάντα μία: Ένα τρίπτυχο κοσμολογίας-οντολογίας-ψυχολογίας
Η Σκέψη αυτή έχει για θεμέλιο το Νόημα του Όντος. Το «όν ως όν» σήμαινε πάντα και σημαίνει ακόμα στην Ορθοδοξία την Αιώνια Ζωή, την Αληθινή Ζωή, το Είναι-Γίγνεσθαι της Άκτιστης Ύπαρξης, του «Κόσμου».
Ως προς την κοσμολογία, το ουσιαστικό και ποιητικό αίτιο των όντων, είναι ο Λόγος, δηλαδή η όψη Ενέργεια του Κόσμου. Η θεϊκή αυτή ενέργεια κατά πρώτον «λέγεται», βλέπεται, ορίζεται και είναι μεθεκτή. Ενώ η θεϊκή Ουσία, πίσω όψη του Κόσμου, το Χάος-Άπειρο ούτε λέγεται, ούτε ορίζεται, ούτε βλέπεται.
Ο Λόγος σημαίνει και Σχέση. Η θεία Ενέργεια υπάρχει μέσα στα όντα. Στον άνθρωπο υπάρχει στη δεύτερη ψυχική στιβάδα εν υπνώσει. Το μέρος αυτός της ψυχής οι Έλληνες το λένε Νου και τις ψυχικές του ενέργειες Σοφία και Φρόνηση. Επειδή ακριβώς αυτά τα πράγματα τα έχουν θεσμοθετήσει ως Σημασίες, Παραστάσεις, Νοήματα, οι Έλληνες είναι σε θέση να βλέπουν, να θαυμάζουν και να αγαπούν το επίπεδο ύπαρξης του Όντος.
Με τη φιλοΣοφία μαθαίνουν οντολογία: Μαθαίνουν πως ο άνθρωπος ανήκει στα ατομικά-ξεχωριστά-φθαρτά όντα αλλά έχει τη δυνατότητα να γίνει αληθινός-ολοκληρωμένος άνθρωπος, δηλαδή όν στο επίπεδο του Όντος εφόσον αφυπνίσει τη θεϊκή του Ενέργεια.
Με τη Φρόνηση μαθαίνει τον ψυχολογικό τρόπο να γίνει «καθολικό»-πολιτικό-αθάνατο όν. Μαθαίνει τον τρόπο της ψυχικής Ελευθερίας και της εκστατικής Αγάπης ώστε να ενώσει τον αφυπνισμένο Λόγο του Νου του με τον Λόγο όλων των άλλων θεϊκών-ουράνιων-άφθαρτων όντων.
Οι Έλληνες λοιπόν με την Παιδεία στο φιλοσοφείν και στο φιλοκαλείν ή Φιλότιμο, είτε με το επίπεδο-τρόπο ύπαρξης της Πόλης είτε με το επίπεδο-τρόπο ύπαρξης της Ορθοδοξίας αποκτούν Διαγωγή εκστατικού όντος και βιώνουν το ευ ζην, την ευδαιμονία του ψυχικά ανοικτού ανθρώπου.
Η «πραγματικότητα» θα είναι πάντα άδικη και οδυνηρή γιατί το πρώτο φυσικό επίπεδο ύπαρξης το διέπουν η τυχαιότητα, η αναγκαιότητα, η λειτουργικότητα, ενώ ο άνθρωπος στο επίπεδο αυτό είναι μοχθηρός, εαυτούλης κλπ.
Η Αλήθεια όμως του Όντος, της συλλογικής ύπαρξης όπου η Ενέργεια είναι αδιαχώριστη, δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να γίνει στη διάρκεια του βίου τούτου αληθινό τέκνο θεού, αγγελικό όν, ευδαιμονέστατο και δημιουργικό.
Μαρία Μ., ευχαριστώ που μπήκες στον κόπο ν’ απαντήσεις, επίτρεψέ μου μια συνέχεια.
Ναι, κοσμολογία, οντολογία, ψυχολογία μπορεί να είχαν όλες οι Ελληνικές θέσεις , αλλά δεν παύουν να είναι ένα εντελώς ετερόκλητο μείγμα προσεγγίσεων της Ύπαρξης χωρίς κάποια συνοχή. Ακόμα και η μυθολογία περί της καταγωγής των διάφορων θεών είχαν πολλές διαφορετικές εκδοχές. Αυτό βέβαια, δεν είναι κακό, αφού ανοίχτηκε ο δρόμος της πάλης με τα μεγάλα ερωτήματα, αλλά το καθιστά δύσκολο να προσδιορίσει κανείς τι είναι αμιγώς “Ελληνικό”.Η πίστη ας πούμε στην μετεμψύχωση είναι “Ελληνική” η εισαγόμενη εξ’ Αιγύπτου ; ; Θα έλεγα πως η Ελληνικότητα έγκειται στον άσβεστο πόθο της αναζήτησης και της διαρκούς αναμόχλευσης των εννοιών σε μια πορεία προς την κατανόηση.
Υπ’ αυτήν την έννοια, για να διατηρούμε την Ελληνικότητά μας, το αντίθετο εν τέλει του δογματισμού, θα πρέπει νομίζω να επανεξετάζουμε τις αντιλήψεις μας ιδίως όσο βλέπουμε ότι τα προβλήματα του κόσμου παραμένουν άλυτα.
Γράφεις :”Οι Έλληνες λοιπόν με την Παιδεία στο φιλοσοφείν και στο φιλοκαλείν ή Φιλότιμο, είτε με το επίπεδο-τρόπο ύπαρξης της Πόλης είτε με το επίπεδο-τρόπο ύπαρξης της Ορθοδοξίας αποκτούν Διαγωγή εκστατικού όντος και βιώνουν το ευ ζην, την ευδαιμονία του ψυχικά ανοικτού ανθρώπου.”
Η Πόλη κατ’ αρχάς αναφέρεται στο γήϊνο επίπεδο όπου υπάρχουν άνθρωποι -και ζώα στη δούλεψη των ανθρώπων. Η Ορθοδοξία αναφέρεται στην “Ουράνια Πολιτεία” όπου δεν υπάρχει πρόβλεψη για ζώα. Ο άνθρωπος λοιπόν , μια και είναι αυτό το θέμα του άρθρου, σε κάθε περίπτωση βλέπουμε ότι δεν έχει δώσει απάντηση στον ρόλο που παίζουν τα ζώα που είναι συναισθανόμενες υπάρξεις. Όμως αφού “Η θεία Ενέργεια υπάρχει μέσα στα όντα.” , ποιά η δικαίωση της ύπαρξης των ζώων που κι’ αυτά υποφέρουν τα πάνδεινα ;
“Η «πραγματικότητα» θα είναι πάντα άδικη και οδυνηρή γιατί το πρώτο φυσικό επίπεδο ύπαρξης το διέπουν η τυχαιότητα, η αναγκαιότητα, η λειτουργικότητα, ενώ ο άνθρωπος στο επίπεδο αυτό είναι μοχθηρός, εαυτούλης κλπ.
Αν “το ποιητικό και ουσιαστικό αίτιο των όντων είναι ο Λόγος” πως εξηγείται η αδικία, η οδύνη , η τυχαιότητα, η αναγκαιότητα στο επίπεδο της πραγματικότητας ; Μπορούμε να συμπεράνουμε ότι ο Λόγος είναι ατελής, ανώριμος, δυσλειτουργικός ή ασχημάτιστος, με αυτά τα δεδομένα.
Εάν η πραγματικότητα θα είναι πάντα έτσι, τότε συμπεραίνουμε πως ο Λόγος αδυνατεί εξ’ορισμού, εκ της ουσίας του να την αλλάξει. Κι αν ο άνθρωπος (δηλαδή μικρή μερίδα αυτών) κινηθεί εκστατικά προς την “Αληθινή Ζωή” και την “Αιώνια Ζωή’ , αυτό καμιά επίπτωση δεν θα έχει στην πραγματικότητα η οποία συνεχώς παράγει ΑΜΕΤΡΗΤΕΣ υπάρξεις σε συνθήκες φθοράς και μη-αλήθειας. Και το ερώτημα είναι, για ποιόν λόγο , ο Λόγος να επινοήσει κάτι τέτοιο που μοιάζει με παιχνίδι σε διπλό ταμπλό ;
“Η Αλήθεια όμως του Όντος, της συλλογικής ύπαρξης όπου η Ενέργεια είναι αδιαχώριστη, δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να γίνει στη διάρκεια του βίου τούτου αληθινό τέκνο θεού, αγγελικό όν, ευδαιμονέστατο και δημιουργικό.”
Η έννοια της “συλλογικής ύπαρξης” δεν μπορεί ν’ αφήνει απέξω τα ζώα και τα οικοσυστήματα που έδωσαν ζωή και σε μας τους ίδιους. Αν ο σκοπός ήταν να γίνει Αγγελικό Ον ο άνθρωπος, δηλαδή ασώματος , θα μπορούσε να είχε δημιουργηθεί ως αγγελικό ον από την αρχή, δεν χρειάζονταν εκατομμύρια χρόνια οδυνηρής εξέλιξης για να φτάσει ως εδώ. Και πως μπορεί να είναι ευδαιμονέστατος όταν όλη η φύση στενάζει ; Δηλαδή μπορεί να νιώθει έτσι , αλλά πόσο ηθικό είναι αυτό όταν τα πάντα γύρω του στενάζουν , χωρίς ελπίδα αλλαγής της πραγματικότητας αφού η πραγματικότητα “θα είναι πάντα άδικη οδυνηρή κλπ” ; Και ναι μεν θα πει κάποιος ευδαιμονέστατος πως “αν θέλουν κι άλλοι να νιώσουν όπως εγώ ας με ακολουθήσουν “, αλλά αυτό μπορεί να το απευθύνει μόνο στους ανθρώπους. ΔΕΝ μπορεί να το απευθύνει σ’ όλο το βασίλειο των ζώων που συνεχίζουν να στενάζουν καθώς “περιμένουν” από αλλού τη βοήθεια -σ’ ευρεία κλίμακα- αφού αδυνατούν τα ίδια να φιλοσοφήσουν .
Όπως και να έχει , έχουμε κάποια πολύ θεμελιώδη προβλήματα οντολογίας, κοσμολογίας και ψυχολογίας που δυστυχώς ούτε οι Έλληνες , ούτε οι Αιγύπτιοι, ούτε οι Ασιάτες , ούτε και οι Ορθόδοξοι τα αντιμετώπισαν ικανοποιητικά . Δεν μένει , ίσως, παρά να εκφράσουμε την Ελληνική Σκέψη με το να παραμένουμε “ψυχικά ανοιχτοί άνθρωποι” με πλήρη επίγνωση του μεγέθους, και της πολυπλοκότητας του υπαρξιακού προβλήματος.
Δεν υπήρχαν ετερόκλητες προσεγγίσεις της Ύπαρξης.
Το Όν ως Όν δεν σημαίνει Είναι.
Οι διαφοροποιήσεις αφορούν λεπτομέρειες στη διάσταση του Απείρου ή της Ενέργειας. Πχ για το αν οι στιβάδες του Είναι και του Γίγνεσθαι είναι ενωμένες ή χωριστές ή ταυτόχρονα ενωμένες και χωριστές.
Η μυθολογία και τα περί θεών δεν ζήτημα της φιλοσοφικής-οντολογικής Σκέψης αλλά ζήτημα Τέχνης. Το δωδεκάθεο ήταν υπόθεση των ποιητών. Αυτοί το δημιούργησαν. Ίσως κάτι αντίστοιχο να είναι οι βίοι των αγίων που αποτέλεσαν για αιώνες μια λαϊκή παιδεία.
Για τους αρχαίους Έλληνες όπως και τους Ορθόδοξους ο θεός είναι ο Ών, η τριάδα Ενέργειας-Ουσίας-Πνεύματος.
Η μετεμψύχωση είναι ανατολίτικη παράδοση. Για την ελληνική δεν υπάρχει θάνατος αφού υπάρχει το Όν, η Αιώνια Ζωή, που είναι μεθεκτή για τον άνθρωπο.
Όχι, η ελληνικότητα είναι άσχετη με την κατανόηση αφαιρετικών εννοιών. Τα ελληνικά Νοήματα είναι πολύ συγκεκριμένες Παραστάσεις. Λόγω δυτικής παρερμηνείας κατάντησαν να φαίνονται σαν «έννοιες».
Επίσης, λόγω δυτικής παρερμηνείας νομίζουμε κι εμείς πως η Πόλη αφορά την «πραγματικότητα». Η Πολιτική Κοινωνία βρίσκεται έξω από τη φύση, πέρα από το πρώτο φυσικό επίπεδο της βιολογίας και της λειτουργικότητας. Βρίσκεται στο δεύτερο φυσικό επίπεδο των Μορφών (βλ. Αριστοτέλης περί Φύσης).
Ομοίως η παρερμηνευμένη Ορθοδοξία αναφέρεται στην κατ’ Ενέργειαν Κοινωνία των όντων: στο επίπεδο-τρόπο της Ελευθερίας και της Αγάπης όπου οι ψυχές των ανθρώπων υπάρχουν σαν μία λόγω του ότι ο Λόγος (θεϊκή Ενέργεια) του καθενός έχει γίνει ένα με τον Λόγο των άλλων όντων και με τον ίδιο τον θεό-Λόγο.
Τα ζώα δεν διαθέτουν Ελευθερία Βούλησης και δεν γίνεται να μεταμορφώσουν το θυμικό τους σε εκστατική Αγάπη γιατί δεν διαθέτουν δεύτερη ψυχική στιβάδα.
Στα ζώα υπάρχει διάχυτη η Ουσία και η Ενέργεια του Θεού, όχι όμως και το Πνεύμα. Με το Πνεύμα, ο άνθρωπος αποκτά τη Δύναμη της Βούλησης και έτσι ενεργοποιεί τον Λόγο στο δεύτερο μέρος της ψυχής τους.
Τα ζώα δεν διαθέτουν ικανότητα Ποίησης, θεϊκής Δημιουργίας, δεν μπορούν να μεταμορφωθούν οντολογικά, να γίνουν θεοί. Η ενδελέχεια του ανθρώπου είναι να γίνει θεός.
Η δικαίωση της ύπαρξης των ζώων είναι η ενδελέχεια της δικής τους φύσης. Το δικό τους Τέλος, δεν είναι να ξεπεράσουν το επίπεδο της ύλης. Ενώ για τον άνθρωπο το επίπεδο αυτό προσφέρεται μόνο ως δυνατότητα οντολογικής μεταμόρφωσης.
Το Κακό υπάρχει μόνο στο επίπεδο της «πραγματικότητας» ύπαρξης των ξεχωριστών-ατομικών-φθαρτών όντων. Για τα ζώα δεν Κακό να τρώει το ένα το άλλο και να αρρωσταίνουν και να πεθαίνουν. Για τον άνθρωπο δεν είναι η «πραγματικότητα» το επίπεδο που του αρμόζει να ζει. Ο Λόγος έκανε τον άνθρωπο ικανό να γίνει ευτυχισμένος. Και ευτυχισμένος γίνεται μόνον όταν ανοίγει τη ψυχή του με τον τρόπο των Αρετών του Νου.
Ναι είναι διπλό ταμπλό γιατί ο Κόσμος είναι σαν το ύφασμα: Μια Καλή και μια Ανάποδη. Και η μαγκιά του Έλληνα ανθρώπου είναι να παίζει σε διπλό ταμπλό. Να είναι και θεού παίγνιο και θεός-παίκτης
Θέλει δουλειά για να ξεχάσουμε όσα μας έμαθαν οι Δυτικοί με τη διχοτομική τους σκέψη. Δεν υπάρχει γήινο και πνευματικό δεν υπάρχει σώμα-πνεύμα. Ενέργεια και ανθρώπινο σώμα δεν χωρίζουν όπως δεν χωρίζουν οι υπαρξιακές στιβάδες. Όλα είναι και χωριστά και ενωμένα. Μαζί με το σώμα του ο άνθρωπος αγιάζει. Δεν μπορεί να γίνει αγγελικό πλάσμα χωρίς το σώμα, χωρίς το θυμικό του, χωρίς τις αισθήσεις του. Αυτό που αλλάζει είναι η ψυχική στιβάδα, από τη λειτουργική πηγαίνει στην απολειτουργικοποιημένη, την ελεύθερη.
Όποιος έχει νοιώσει το βίωμα της ανοικτής ψυχής ξέρει τι θα πει ευδαιμονία και δεν απορεί πώς ένας ερωτευμένος είναι τόσο απορροφημένος με την ευτυχία του που δεν έχει χώρο για όσα δίπλα του στενάζουν.
Αυτός που ζει εγκεφαλικά και δεν επιτρέπει στον εαυτό του το θείο δώρο του Ευ Είναι θα ταυτίζεται με τα ζώα, αντί να τα σέβεται με απόσταση. Θα μένει και η δική του ψυχή σαν κλειστή σφαίρα και η ναρκισσιστική αυτή αυτοαναφορά θα είναι σαν να μην τολμάει να ζήσεις σε δίπατο σπίτι με τους ανθρώπους επάνω και τα ζώα κάτω, στον στάβλο.
Τα ζώα είναι «ευτυχισμένα» με το να επιδιώκουν το ευχάριστο και να αποφεύγουν το δυσάρεστο. Ο άνθρωπος μόνο αν ξεπεράσει αυτό το επίπεδο μπορεί να γίνει ευτυχής.
Δεν υπάρχει «υπαρξιακό πρόβλημα». Για τους ανθρώπους τίθεται το ζήτημα του Όντος. Και αυτό μόνον οι Έλληνες το έθεσαν. Όν δεν θα πει Ύπαρξη, δεν είναι το Είναι. Πρόκειται για το ζήτημα του ανθρώπινου Τέλους, της ανθρώπινης ενδελέχειας.
Ενδιαφέρον αυτό, σηκώνει από μόνο του πολλή κουβέντα :
“Ναι είναι διπλό ταμπλό γιατί ο Κόσμος είναι σαν το ύφασμα: Μια Καλή και μια Ανάποδη. Και η μαγκιά του Έλληνα ανθρώπου είναι να παίζει σε διπλό ταμπλό. Να είναι και θεού παίγνιο και θεός-παίκτης”
Θα επανέλθω κάποια άλλη στιγμή για μερικά απ’ τα υπόλοιπα, αν είσαι διαθέσιμη ακόμα, καλώς.
Έπανέρχομαι σ’ αυτά που έγραψες, καθοτι ξαναδιαβάζοντας τα , παρουσιάζουν ακόμα περισσότερο ενδιαφέρον. Αν είσαι εδώ τριγύρω, καλώς , αν όχι δεν πειράζει.
Από που να ξεκινήσω…..
Κατ’ αρχάς με το διπλό ταμπλό που απομόνωσα στο σχόλιο 8. Είναι ενδιαφέρουσα αυτή η άποψη, γιατί με το να παραδεχόμαστε ότι ο άνθρωπος γίνεται θεού παίγνιο -που γίνεται- αυτό κάτι μας λέει για τη φύση του “θεού”, αλλά και για τη φύση του ανθρώπου που καλέιται να γίνει θεός παίκτης άρα θεός στη θέση του θεού. Το να αντιμετωπίζει τον άνθρωπο ο “θεός” ως παιγνιο, δεν είναι πολύ κολακευτικό για τη φύση του θεού, καθότι το παίγνιο αυτό δεν είναι μια νωχελική παρτίδα γκόλφ, αλλά ένα παίγνιο άγριο, οδυνηρό, βίαιο, θανατηφόρο τόσο για το σώμα όσο συχνά και για τη ”ψυχή”. Ο άνθρωπος απ την άλλη ως θεός παίκτης καλείται να καλύψει τα κενά που έχει αφήσει προφανώς κάποιος ατελής θεός. Όλο αυτό, δεν συνάδουν με κάποιο ευ ζην, αν και μπορεί ν’ αποτελούν εντελώς προκαταρκτικά στάδια αυτού.
Λες “Όποιος έχει νοιώσει το βίωμα της ανοικτής ψυχής ξέρει τι θα πει ευδαιμονία και δεν απορεί πώς ένας ερωτευμένος είναι τόσο απορροφημένος με την ευτυχία του που δεν έχει χώρο για όσα δίπλα του στενάζουν.”
Εκείνος που έχει νιώσει την ευδαιμονία, όπως κι ο ερωτευμένος, όχι ο απλώς ”καψούρης” μπορεί να περάσει ένα αρχικό στάδιο πλήρως απορρόφησης μέχρι να συνειδητοποιήσει και ”κατοχυρώσει” τη νέα αυτή κατάσταση/βίωμα, αλλά η φυσική πορεία της ευδαιμονίας /έρωτα είναι ν’ ανοίξει τη ψυχή αμέσως μετά “σε όσα δίπλα του στενάζουν”,και να επιθυμήσει να τα κάνει κοινωνούς ή ”συν-δικαιούχους” του υπέροχου αυτού τρόπου ύπαρξης. Η ευδαιμονία/έρωτας κινεί προς τον αλτρουϊσμό με προορισμό να συμπεριλάβει σύμπασα την ύπαρξη. Δεν το εννοώ ΚΑΘΟΛΟΥ με την έννοια που λέγεται συχνά , ότι ο έρωτας φθίνει και μετατρέπεται σε αγάπη, αλλ’ απεναντίας ισχυροποιείται , ξανοίγεται προς τον αλτρουϊσμό, συμπεριλαμβάνει και την αγάπη χωρίς να πάψει να είναι έρωτας με φορά, με προορισμό, με ταχυτητα. Η εμπειρίες εκείνες οι πενυματικές οι οποίες παραμένουν αυτιστικά αδιάφορες προς όσα δίπλα στενάζουν, δεν ξεφεύγουν απ’ τον ατομικισμό ή τον αυτισμό επί ουσίας. Ο κόσμος έχει γεμίσει από ατομικές/δι-ολιγο-ατομικές εμπειρίες εκστατικές πνευματικές ερωτικές αλλά το “ύφασμα” παραμένει ένα κουρέλι.
Λες “Αυτός που ζει εγκεφαλικά και δεν επιτρέπει στον εαυτό του το θείο δώρο του Ευ Είναι θα ταυτίζεται με τα ζώα, αντί να τα σέβεται με απόσταση. ”
Την ύπαρξή μας την οφείλουμε και στις οδύνες που έχουν υποστεί τα ζώα μέσα από την βιολογική εξέλιξη αλλά και μέσα απ’ τους πολιτισμούς που χρησιμοποιούσαν τα ζώα. Βεβαίως, την πρωτοβουλία και την ευθύνη για το Ευ Είναι την έχει ο άνθρωπος ως πιο πολύπλοκο νοητικά απ’ όλα τα ζώα, αλλά σαφώς το Ευ Είναι θα πρέπει ν’ αφορά και στα ζώα, εντός των ορίων της δικής τους εντελέχειας όπως λες. Δηλαδή , το ζώο μπορεί να μην είναι ικανό να παράξει ποίηση ή αφηρημένη σκέψη ή να δημιουργήσει νέους κόσμους, ωστόσο είναι πασίδηλο ότι ανταποκρίνεται άριστα με τον δικό του τρόπο σ’ ευνοϊκές συναισθηματικές/πνευματικές συνθήκες που τυχόν θα το περιβάλλουν. Αυτός είναι κι ο λόγος που σ’ ένα πρώτο επίπεδο, δύνανται να “εξημερωθούν ” τα ζώα, να γίνουν κατοικίδια, βοηθοί, συντροφιά , ηθοποιοί και να μαθαίνουν διάφορα κόλπα τα οποία βρίσκουμε από εκπληκτικά έως διασκεδαστικά και σωτήρια αλλά και θεραπευτικά (π.χ.θεραπευτική ιππασία αλλά και βελτίωση αυτισμού μέσω επαφής με τα ζζώα) Με το να λέμε ότι τα ζώα δεν ξεπερνούν το επιπεδο της ύλης, επανεισαγάγουμε την διχοτομική σκέψη που όπως λες μας επέβαλλαν οι Δυτικοί. Ούτε ο άνθρωπος ξεπερνά το επίπεδο της ύλης παρά μόνο ανακαλύπτοντας έναν άλλον τρόπο ύπαρξης και λειτουργίας της ύλης. Έναν τρόπο ευδαίμονα και πνευματικό. Η ίδια η ύπαρξη του ανθρώπινου οργανισμού είναι ΑΠΟΛΥΤΩΣ συνυφασμένη ακόμα και με μικροοργανισμούς χωρίς τους οποίους δεν μπορούμε ούτε μέρα να ζήσουμε, για να κάνουμε τις πνευματικές μας εξερευνήσεις . Τα ζώα λοιπόν μπορεί να μην είναι σε θέση να κινητοποιήσουν αυτές τις πνευματικές διαδικασίες /εμπειρίες, ωστόσο, στο μέτρο των δυνατοτήτων τους είναι δεκτικά των πνευματικών ενεργειών /αποτελεσμάτων στην ζωή τους. Γι’ αυτό κι έχουμε σ’ ένα πρώτο επίπεδο, ζώα που περιμενουν χρόνια στον τάφο του θανόντος αφεντικού (φίλου) τους σαν κι αυτά να περιμένουν ακόμα και την ανάσταση εκ νεκρών ! Συγκλονηστικό αν το σκεφτεί κανείς με το “μέσα μυαλό”… Και καλά, θα πεις ότι αυτό είναι συναισθηματικούλικο…ναι αλλά έχουμε και παραδείγματα Αγίων που συμβιώνανε με ζώα όπως https://www.pigizois.net/ierapostoli/gerasimou_iordanitou/liontari.htm
αλλά και μια αανάσταση γαϊδουριού από τον άγιο Μόδεστο νομίζω (βέβαια η ανάσταση υποτίθεται έγινε για να υπηρετηθεί ένας πτωχός άνθρωπος, αλλά τέλος παντων) . Τώρα , ανεξάρτητα απ το αν είναι ή όχι αληθινές ιστορίες, δείχνει αν μη τι άλλο, τον πόθο ανθρώπων που έχουν βιώσει την ευδαιμονία, καθόλου συναιθσηματικουλικα αλλά με σκληρή άσκηση κι αυθυπέρβαση. Τα ζώα είναι σημείο απέρααντου προβληματισμού αν ο άνθρωπος θέλει να αγγίξει την ευδαιμονία.
Λες ” Για τα ζώα δεν Κακό να τρώει το ένα το άλλο και να αρρωσταίνουν και να πεθαίνουν.” . Όχι, είναι κακό , γιατί είναι συναισθανόμενες υπάρξεις και υπάρχουν πολλοί τρόποι για να πεθάνουν. Υπάρχει ο ας πούμε ήσυχος θάνατος του λιονταριού Ιορδάνη , αλλά υπάρχει κι ο βασανισμός και η εντατική κτηνοτροφία και ο αλληλοσπαραγμός.
Αν ο άνθρωπος θέλει να γίνει “ΘΕΌΣ”, τότε πρέπει να βρεί λύση για τούτο το απαράδεκτο φαινόμενο που παρουσιάζει η πραγματικότητα. Η μεταμόρφωση της πραγματικότητας σ’ ένα αφηρημένο χώρο των μορφών, ή σε κάποιους ουρανούς δεν λέει απολύτως τίποτα. Να γίνει θεός αφήνοντας πίσω του συντρίμμια, δεν λέει…..
Δεν κατανοώ πως το εννοείς όταν λες ότι η Ελληνικότητα είναι άσχετη προς την κατανόηση αφηρημένων εννοιών, αλλά ότι τα ελληνικά Νοήματα είναι συγκεκριμένες παραστάσεις.
Αλλά και “Ομοίως η παρερμηνευμένη Ορθοδοξία αναφέρεται στην κατ’ Ενέργειαν Κοινωνία των όντων: στο επίπεδο-τρόπο της Ελευθερίας και της Αγάπης όπου οι ψυχές των ανθρώπων υπάρχουν σαν μία λόγω του ότι ο Λόγος (θεϊκή Ενέργεια) του καθενός έχει γίνει ένα με τον Λόγο των άλλων όντων και με τον ίδιο τον θεό-Λόγο’
Εννοείς εδώ προφανώς ότι ΔΕΝ υπάρχουν οι ψυχές των ανθρώπων σαν μία και ΔΕΝ γίνονται ένα με τον Θεό -λόγο. Εννοείς ότι τούτη είναι η παρερμηνευμένη εκδοχή , έτσι δεν είναι ; Άρα η σωστή εκδοχή είναι ότι συνυπάρχουν οι ξεχωριστές υπάρξεις με τον θεό-Λόγο ; Απλά διευκρίνιση ζητώ γιατί ήταν ασαφές σε μένα έτσι όπως το έθεσες.
Παροράματα στο 9 :
πλήρως -> πλήρους
εντελέχειας -> ενδελέχειας
Επιπλέον , ήθελα να επιστήσω την προσοχή στο πρόβλημα της τροφικής αλυσίδας γενικότερα.
Η τροφική αλυσίδα δεν είναι παρά μια “οκνηρή” από πλευράς σύμπαντος να εξασφαλίσει ενέργεια έτοιμη, συμπυκνωμένη, για την ανάπτυξη των όντων στο πεδίο του ζην. Οκνηρή γιατί δεν συμπεριλαμβάνει τη δράση κάποιας κοσμικής βούλησης , που αν υπήρχε, θα μπορούσε να έχει βρεί καλύτερους τρόπους.Προκύπτει σαν από “απορροή” χωρίς τη διαμεσολάβηση κάποιας βουλητικής , ηθικής ενέργειας που να δρα με όρους αρετής – γι’ αυτό και λέμε πως δεν υπάρχει ήθος και αρετή στο επίπεδο της φύσης. Η βούληση αρχίζει και αναπτύσσεται άμα τη εμφανίσει των όντων. Και τα ζώα διακρίνουν μεταξύ ευχάριστου-δυσαρεστου και κατά συνέπεια μεταξύ υποτυπώδους καλού -κακού (ανάπτυξη συνηθειών και κοινωνικών κανόνων σε ομάδες ζώων). Ωστόσο τα ζώα δεν έχουν εποπτεία επαρκή ούτε του εαυτού τους , ουτε του συνόλου της πραγματικότητας. Αυτό το επιτυγχάνει μόνο ο άνθρωπος καθώς “διευρύνει τους ορίζοντές του” προς πάσα κατεύθυνση και στο βαθμό που το επιδιώεκι. Εάν λοιπόν δια του πνεύματος ο άνθρωπος ισχυροποιεί τη βούληση του, αυτό σημαίνει πως αν υπάρχει πνεύμα που να προσδίδει τη βούληση κι άρα την αρετή, τότε θα πρέπει λογικά, δια του ανθρώπου το πνεύμα αυτό ν’ αναλάβει την ευθύνη της διακυβέρνησης του φυσικού κόσμου με ήθος, αρετή και αγάπη -πράγμα που δεν συμβαίνει τώρα. Αυτό θα σημαίνει λύση του προβλήματος της τροφικής αλυσίδας -όχι με τεχνητές τροφές- αλλά με αυτήν ακριβώς την πνευματική ενέργεια στην οποία κατατείνει ο άνθρωπος όταν θέλει να γίνει Ανθρωπος. Γιατί τροφική αλυσίδα και αγάπη είναι ασύμβατες μεταξύ τους έννοιες. Κι’ ούτε λύνεται το ηθικό ζήτημα με το να διαφύγουμε στους ουρανούς. Τα εγκλήματα της τροφικής αλυσίδας με όλες τις άπειρες παρελκόμενες συνέπειές της θα παραμένουν ένα ανεξίτηλο στίγμα στην ιστορία του σύμπαντος αλλά και κάθε επίδοξου θεού. Ακόμα κι αν φύγει ο τελευταίος εξ’ ημών φύγει απ τη ζωή, το έγκλημα αυτό θα παραμείνει εις τον αιώνα, εκτός αν κάποιος δύναται να μετανοήσει γι’ αυτό και ν’ αναλάβει την ευθύνη της διόρθωσης..
‘Πνεύμα” πάνω σε υπόστρωμα απέραντης, αναγκαστικής δυστυχίας , (χωρίς δυνατότητα αναίρεσης του κακού), δεν υπάρχει.
Το καλό και το κακό δεν υπήρχε όταν στροβιλίζονταν αστέρες , γαλαξίες και μαύρες τρύπες. Όλα ήταν ουδέτερα γεγονότα. Οι έννοιες του καλού και του κακού γεννώνται ταυτόχρονα με την εμφάνιση της Ζωής στο σύμπαν. Κι έχουν σημείο αναφοράς την ύπαρξή της (ζην) κι αργότερα την ποιοτική της ύπαρξη (ευ ζην) ή και την αιώνια ευδαίμονα ύπαρξή της (αεί ζην). Ο Κρόνος έτρωγε τα παιδιά του μέχρι που η Ρέα του έδωσε υποκατάστατο , δλδ πέτρα. Χρειάζεται λοιπόν υποκατάστατο της τροφικής αλυσίδας ως πηγή ενέργειας για τα όντα. Κι αυτό δεν είναι φυσικά η πέτρα αλλά τι ;
Είναι ζήτημα ΑΡΕΤΗΣ να βρεθεί άλλη λύση. Αλλιώς για ποιό Πνεύμα μιλάμε ;
Η φυσική ενέργεια, δεν έχει βούληση. Το Πνεύμα που έχει και γι’ αυτό προσδίδει Βούληση, τι θα κάνει ; Θα στέκεται άβουλο απέναντι σ’ αυτό το ηθικό και υπαρξιακό απροσπέλαστο ;
Ναι, κλείνοντας τα μάτια απέναντι στα αδιανόητα ηθικά προβλήματα που παρουσιάζει το σύμπαν, όλα “εξαφανίζονται ως δια μαγείας”.
Επειδή όμως ο άνθρωπος σώζεται μαζί με τις αισθήσεις του, δεν μπορέι να παρακαμφθεί το αντιαισθητικό φαινόμενο της τροφικής αλυσίδας. Έχεις δει ποτέ κοτόπουλο να τρέχει γύρω-γύρω όντας αποκεφαλισμένο ; Και νο μη το δούμε, ξέρουμε ότι υπάρχει ως φαινόμενο και άπειρα παρόμοια απ την αρχή της ζωής κι έχει διαποτίσει τις συνειδήσεις.
Μακράν εμού η ένταξη σε κινήματα κι ομαδούλες τις οποίες πάντα βλέπω με καχυποψία, ωστόσο τα παραθέτω αυτά για να φανεί πως η συνείδηση όταν ενεργοποιείται σεοποιοδήποτε τομέα έρχεται αντιμέτωπη με τον τρόπο λειτουργίας της φύσης, και η λύση δεν είναι η απόδραση. Εαν η φύση προέρχεται απ τον “θεό” – πρέπει να δούμε γιατί λείπει απ’ αυτήν η ευσυνειδησία και το ήθος όχι δι’ ανθρώπινων εκπροσώπων αλλά στα θεμέλια των μηχανισμών της.
https://www.greekvegans.gr/ethics/ti-na-apantisete-sta-epixeirimata-ton-mi-vegan/
Κι’ αυτό για χάριν “αντικειμενικότητας” :
https://www.greekvegans.gr/health/vegan-mythoi/
Θα μπορούσε κανείς να πει πως η μαζική κατανάλωση ζώων έδωσε την ευκαιρία να πολλαπλασιαστούν εκθετικά οι άνθρωποι κι ότι αυτό είναι αξία από μόνο του γατί ο άνθρωπος είναι ανώτερος. Βλέπουμε ότι ακόμα και η συνείδηση, η αρετή , το ήθος , είναι πολύ υποκειμενικά πράγματα….
Γι’ αυτό μίλησα για υπαρξιακό πρόβλημα. Όχι, τίποτα δεν έχει λυθεί, καμιά έξοδος απ τη διελκυστίνδα ανάμεσα σε αναγκαιότητα και ήθος. Βεβαίως μπορούμε να επιδιώκουμε το μέτρο, αλλά αυτό δεν αποτελεί λύση στο αρχικό ηθικό πρόβλημα, απλώς το περιορίζει τεχνητά. Εγγενώς όμως το πρόβλημα υπάρχει. Το δέον γενέσθαι απέχει έτη φωτός απ’ τα δεδομένα της πραγματικότητας. Και η εκστατική αγάπη δεν αρκεί για να κλείσει τη ψαλίδα. Εκτός αν υπάρξουν διεργασίες εντός του “θείου” που θα το κινήσουν προς άλλη κατεύθυνση. Προς τη μικρή μας μπίλια που στροβιλίζεται στο πουθενά. Αν είναι αυτό δύσκολο για το θείον, τότε “τζάμπα μαγκιά”….!
Και τα ζώα στη φυλακή προς σωφρονισμό :
http://www.skai.gr/news/weird/article/401662/arkouda-isovitissa-ektiei-poini-isovia-katheirxis-me-varupoinites-foto/
Ενώ λοιπόν οι διαδικασίες που οδηγουν στη γέννηση ενός παιδιού μέσα από πνεύμα ανώτερο (όχι “ζωώδες”) , είναι επίπονες και μακροχρόνιες (δλδ αρχικός προσανατολισμός δύο ανθρώπων , η ευτυχής “συνάντηση” μεταξύ τους, η εξέλιξη του έρωτα, η καλλιέργεια του ήθους και της αρετής, η γέννηση του παιδιού και η μη- ζωώδης ανατροφή του κλπ κλπ), έρχεται ο “παίκτης θεός” και κάνει αυτό :
http://www.skai.gr/news/weird/article/401645/ollandia-proin-dieuthudis-trapezas-spermatos-eihe-49-viologika-paidia/
Ας αφήσουμε το γεγονός ότι οι γυναίκες ήθελαν να κάνουν παιδιά μέσω τράπεζας σπέρματος, αλλά ούτε και η επιλογή σπέρματος δεν έγινε σεβαστή με αποτέλεσμα ο συγκεκριμένος άνθρωπος να κάνει 60 παιδιά όπως ομολόγησε πριν πεθάνει, χωρίς καμιά απ τις προβλεπόμενες απ’ τον Έρωτα διαδικασίες. Αυτό βέβαια παρ’ όλο που είναι μεμονωμένη περίπτωση, δείχνει πόσο τυχάρπαστα είναι τα πράγματα μέσα στη φύση γενικότερα. Η ίδια η γέννηση/γένεση είναι αποκομμένη από κάθε πνευματική λειτουργία. Έτσι όμως δεν δημιουργείται Πόλη, ούτε Νόηση. Τώρα αν το σύμπαν υπάρχει για να κορφολογεί ελάχιστους ανθρώπους (που μέσα απ την άσκηση θα πετύχουν κάποια αμφίβολης αξίας -λόγω ρευστότητας κριτηρίων- “πνευματικότητα” αγνοώντας όλον τον πόνο που δημιουργεί) ….. ε μιλάμε για τον ορισμό της Ανοησίας.
Το ερώτημα είναι τι μυαλό κουβαλάει , τι ΝΟΥ κουβαλάει αυτός ο “θεός”, αυτό το “ΟΝ” ;
Νομίζω πως εδώ που έφτασε η εξέλιξη της φύσης , το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να ζητήσουμε απ το θείον να μετέλθει της ορθοδοξότατης “ενοειδούς κίνησης του Νου”, να μαζέψει τα σκόρπια κομμάτια του και να παράξει ΝΟΗΜΑ. Δεν γίνεται δηλαδή να ράβει και να ξηλώνει εις μάτην και να ψάχνουμε να βρούμε τι θέλει να πει ο Ποιητής..
Τα έργα άλλωστε του “θείου” μιλάνε μόνα τους… Άλλα “θέλει” , άλλα “κάνει” κι ερχόμαστε γύρω -γύρω εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια τώρα σαν σε Λούνα Πάρκ…
Πριν βιαστείς να πεις ότι η ευθύνη βαραίνει τους συγκεκριμένους ανθρώπους, ας σκεφθούμε ποιανού ευθύνη είναι που η “Πνευματική Αξία” , η Αγάπη και η Αρετή είναι τελείως αποσυνδεδεμένη απ τις βιολογικές διαδικασίες οι οποίες είναι εξ’ αρχής προ της ύπαρξής μας απολύτως αυτονομημένες ;
Δηλαδή μ’ έναν μηχανισμό απο κάτω που ξεβράζει διαρκώς απέραντη ασυναρτησία, είναι δυνατόν να προκύψει “ΕΥ ΖΗΝ” χωρίς δραπέτευση προς τον θάνατο που δεν είναι άλλο από μια απλή “πνευματική ευθανασία” ;
Με αυτές τις συνθήκες και τα δεδομένα , είναι απορίας άξιον πως στέκεται καν ο κόσμος όπως στέκεται…
Θα χρειαζόταν ένα ελάχιστο εγγυημένο πνευματικό “εισόδημα” ή πνευματικό κεφάλαιο για όλα τα όντα προκειμένου να μπορούν να εξελιχθούν προς το ακόμα καλύτερο. Αλλά να που τώρα που θ’ αντικατασταθουν όσον ούπω οι άνθρωποι απ τα ρομποτ (ναι τέτοια είχαν και οι αρχαίοι Έλληνες) , σκέφτονται το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα ως τρόπο αντιμετώπισης της μαζικής ανεργίας. Ένα υλιστικό κακέκτυπο του πνευματικού “δέον γενέσθαι”.
Και δεν θα μπορούσε παρά η υλιστική σκέψη, με την έννοια της πεζότητας όχι του δυαλισμού, να γεμίζει τα αχανή κενά που έχει εξ’ αρχής αφήσει το πνεύμα του Όντος. Πέρα απ’ την διαμαρτυρία και τις συνεχείς συγκρούσεις που θα προκαλεί μακροπρόθεσμα η δυσαρέσκεια προς τα α-συναισθηματικά αυτά συστήματα , δεν προβλέπεται να υπάρξει φως στο τούνελ..
Εκτός αν…….???
1.
Αφαιρετικές έννοιες είναι ο δυτικός τρόπος να αντιλαμβάνεται κανείς με «ιδέες» κάτι που δεν συλλαμβάνει με τις αισθήσεις. Τρόπος δηλαδή που θεωρεί δεδομένο κάτι ανύπαρκτο: το διχασμό ύλης-πνεύματος.
Στην ελληνική σκέψη δεν υπάρχει αφαίρεση γιατί δεν υπάρχει «πνεύμα». Υπάρχει μια τριάδα Δυνάμεων: Υπάρχει Ουσία, που είναι το υπόστρωμα κάθε ύπαρξης, η οποία όμως είναι χαοτική (άρα ασύλληπτη). Υπάρχει Ενέργεια, που είναι η Δημιουργός Δύναμη και βρίσκεται μέσα στα πάντα. Υπάρχει και ο Έρως, ο Παράκλητος, η Δύναμη της Ελευθερίας και της Αγάπης.
Οι Δυνάμεις αυτές δεν είναι «πνεύματα» είναι Υποστάσεις, με τις οποίες ο άνθρωπος δημιουργεί Σχέση.
Οι Μορφές (τα όντα που υπάρχουν με «εν ενεργεία» την Ενέργειά τους) δεν είναι «αφηρημένος χώρος». Είναι άλλος Τρόπος ύπαρξης, με Σχέσεις διαφορετικού ψυχικού «βάθους» ή «ύψους». Η Ύλη είναι μια υπαρξιακή στιβάδα όπου η Ενέργεια παραμένει «εν δυνάμει» (άρα παραμένουν εν δυνάμει οι Σχέσεις, η Κοινωνία).
2.
Ακριβώς επειδή η Ύπαρξη είναι μία (πλην όμως με διαφορετικές στιβάδες όντων), δεν υπάρχει «ουρανός» εκτός Ύλης! Ο άνθρωπος ολοκληρώνει τη φύση του (με ενεργοποίηση της Ενέργειας του Νου) ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ.
Το σώμα, όπως και τα ζώα, είναι ΕΝΘΕΑ. Στη Δύση πρώτον, δεν υπάρχει σεβασμός προς τα ζώα γιατί θεωρούνται από τους μισούς κάτι σαν άψυχες μηχανές και από τους υπόλοιπους «αντικείμενα» προς εκμετάλλευση όπως και ο άνθρωπος από τον άνθρωπο. Κατά δεύτερον, το σώμα δεν θεωρείται ένθεο αλλά «φυλακή» του «πνεύματος».
Επίσης, η «ηθική» είναι ένας υποκριτικός τρόπος κοινωνικής συμπεριφοράς. Με το ψέμα ότι η «λογική» μπορεί να κυριαρχήσει στο «συναίσθημα», διαμορφώνονται μορφές κοινωνικού ελέγχου και ένα ντεκόρ ηθικών «ιδανικών». Το ελληνική ΗΘΟΣ, οι Αρετές του Νου και ο εκστατικός/πολιτικός χαρακτήρας δεν είναι ηθική αλλά Οντολογία: συμφωνία με το οντολογικό manual του Ανθρώπινου Όντος. Το manual του ζώου είναι άλλο. Ίσως η τροφική αλυσίδα να είναι το οντολογικό προσπέκτους για τα απλώς έμβια όντα.
Το manual για τον Άνθρωπο λέει ότι «Είναι για να Γίνει», η φύση του ολοκληρώνεται με το να γίνει αγγελικό/ουράνιο/θεϊκό/πολιτικό/εκστατικό όν/ενεργεία Ενέργεια.
Η στιβάδα ύπαρξης των φθαρτών όντων δεν σημαίνει «κενά που έχει αφήσει προφανώς κάποιος ατελής θεός». Σημαίνει απλώς πως την πρώτη φυσική στιβάδα τη διέπουν οι αρχές της αναγκαιότητας, της τυχαιότητας, της γέννεσης-φθοράς.
Στη δεύτερη φυσική (όχι «πνευματική») στιβάδα που καλείται να ζήσει ο άνθρωπος δεν υπάρχει το αναγκαίο και το τυχαίο, ούτε καν η φθορά και ο θάνατος, αφού πρόκειται για την κοινή Ενέργεια.
Μαρία Μ. , το είδα, θα επανέλθω το συντομότερο, κρατώ αυτό προς το παρόν, που μου άρεσε :
“Αφαιρετικές έννοιες είναι ο δυτικός τρόπος να αντιλαμβάνεται κανείς με «ιδέες» κάτι που δεν συλλαμβάνει με τις αισθήσεις.”